Cortison

Cortison
Structuurformule en molecuulmodel
Structuurformule van cortison
Algemeen
Molecuulformule C21H28O5
IUPAC-naam (8S,9S,10R,13S,14S,17R)-17-hydroxy- 17-(2-hydroxyacetyl)-10,13-dimethyl-1,2,6,7, 8,9,12,14,15,16-decahydrocyclopenta[a] fenantreen-3,11-dion
Andere namen cortisone, 17,21-dihydroxypregn-4-een-3,11,20-trion
Molmassa 360,46 g/mol
SMILES
C[C@]12CCC(=O)C=C1CC [C@@H]3[C@@H]2C(=O)C[C@]4 ([C@H]3CC[C@@]4(C(=O)CO)O)C
CAS-nummer 53-06-5
EG-nummer 200-162-4
PubChem 222786
Wikidata Q423185
Fysische eigenschappen
Aggregatietoestand vast
Smeltpunt 220-224 °C
Oplosbaarheid in water 0,25 g/L
Onoplosbaar in water
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal  Portaalicoon   Scheikunde

Cortison is een natuurlijk steroïdhormoon dat in de lever snel wordt omgezet in het natuurlijke bijnierschorshormoon hydrocortison (cortisol). Cortison kan ook synthetisch gemaakt worden. Aan het eind van de jaren 40 van de 20e eeuw ontdekte men dat cortison zeer werkzaam is tegen bepaalde gevallen van artritis.

De werking bleek echter slechts van tijdelijke aard. Bovendien heeft cortison een aantal ongewenste bijwerkingen.

Vandaag de dag bestaan er voor de behandeling van reumatoïde artritis en astma betere geneesmiddelen, bijvoorbeeld de steroïden prednison en prednisolon. Cortison wordt daarom vrijwel niet meer gebruikt.

· · Sjabloon bewerken
Endocriene klieren en bijbehorende hormonen
Hypothalamus:GnRH · TRH · dopamine · CRH · GHRH · somatostatine · MCH
Hypofyse:Hypofyseachterkwab: oxytocine · vasopressine
Hypofysevoorkwab: FSH · LH · TSH · prolactine · POMC (CLIP · ACTH · MSH · endorfines · lipotropine) · GH
Pijnappelklier:melatonine · dimethyltryptamine
Schildklier:schildklierhormonen (T3 · T4) · calcitonine
Bijschildklier:parathormoon
Alvleesklier:glucagon · insuline · amyline · somatostatine · pancreatische polypeptide
Bijnier:Bijnierschors: aldosteron · cortisol · cortison · DHEA · DHEA-S · androsteendion
Bijniermerg: adrenaline · noradrenaline
Gonadale as:Teelballen: testosteron · Anti-Müller-hormoon (AMH) · inhibine
Eierstokken: oestradiol · progesteron · activine en inhibine · relaxine (zwangerschap)
Placenta: humaan choriongonadotrofine · HPL · oestrogeen · progesteron
Thymus:thymosines (thymosine α1 · bètathymosines) · thymopoëtine · thymuline
Overige hormoonproducerende organen
Spijsverteringskanaal:Maag: gastrine · ghreline
Twaalfvingerige darm: cholecystokinine · incretines (GIP · GLP-1) · secretine · motiline · VIP
Kronkeldarm: enteroglucagon · PYY 3-36
Lever/overig: insulin-like growth factor (IGF-1 · IGF-2)
Vetweefsel:leptine · adiponectine · resistine
Skelet:osteocalcine
Nieren:Juxtaglomerulair apparaat: renine
Peritubulaire cellen: Erytropoëtine-EPO · calcitriol · prostaglandine
Hart:natriuretisch peptide (atriaal natriuretisch peptide-ANP · Brain natriuretic peptide-BNP)