Śnieżnik (góra)

Ten artykuł dotyczy góry. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Śnieżnik

Szczyt Śnieżnika od strony południowej (czeskiej)
Państwo	Polska  Czechy
Położenie	powiat kłodzki, Dolní Morava
Pasmo	Sudety Masyw Śnieżnika
Wysokość	1425[1] m n.p.m.
Wybitność	654 m
Pierwsze wejście	w czasach przedhistorycznych
Położenie na mapie Sudetów Śnieżnik
50°12′25,214″N 16°50′57,214″E/50,207004 16,849226
Multimedia w Wikimedia Commons

Śnieżnik (1425^[2] m n.p.m.^[3]), zwany też Śnieżnikiem Kłodzkim dawniej Kładską Śnieżką^[4], cz. Králický Sněžník, niem. Glatzer Schneeberg – najwyższy, graniczny szczyt po polskiej stronie w Sudetach Wschodnich i w Masywie Śnieżnika^[5].

Charakterystyka geograficzna

Śnieżnik jest najwyższym szczytem Masywu Śnieżnika i 17. co do wysokości w całych Sudetach^[5]. Jest on jedyną górą w masywie Śnieżnika, która wystaje ponad górną granicę lasu^[5].

Grzbiety

Śnieżnik jest rozrogiem – zwornikiem sześciu grzbietów^[5]:

• grzbietu północnego ze Żmijowcem, Rudką, Janowcem i Krzyżnikiem, Czarną Górą i Krowiarkami,
• północno-wschodniego ramienia góry Stromej (1166 m n.p.m.) i Młyńska (991 m n.p.m.),
• wschodniego grzbietu granicznego schodzącego do Przełęczy Płoszczyna,
• południowego grzbietu Sušiny i Podbělki, położonego w całości w Czechach,
• południowo-zachodniego grzbietu granicznego, z Małym Śnieżnikiem i Trójmorskim Wierchem,
• zachodniego ramienia Średniaka (1210 m n.p.m.).

Europejski dział wód

Śnieżnik leży na europejskim dziale wodnym mórz Czarnego i Bałtyckiego^[5]. Przebieg działu pokrywa się w obrębie szczytu z przebiegiem granicy państwowej – potoki polskiej strony spływają do Bałtyku, czeskiej – do Morza Czarnego.

Budowa geologiczna

Skały metamorficzne

Śnieżnik zbudowany jest ze skał metamorficznych. Wschodnia część góry jest zbudowana z lokalnych odmian gnejsów, zwanych śnieżnickimi i gierałtowskimi^[5]. Zachodnią część tworzą metamorficzne łupki łyszczykowe^[5]. Występują tu także soczewy marmurów, jak również łupków łyszczykowych z granatami, łupków kwarcowych, łupków grafitowych, amfibolitów, serpentynitów i eklogitów. Skały te należą do metamorfiku Lądka i Śnieżnika.

Rzeźba glacjalna

Na stokach Śnieżnika występują rumowiska skalne, powstałe w czasie plejstocenu w klimacie peryglacjalnym. Z tego samego okresu pochodzi nisza niwalna w południowym zboczu. W zagłębieniu tym ok. 200 m od szczytu, bierze początek Morawa, jedna z większych rzek Czech i największa rzeka Moraw.

Górnictwo

W niższych partiach Śnieżnika znajdują się sztolnie poszukiwawcze za złożami uranu.

Przyroda

Świat roślinny i zwierzęcy Śnieżnika jest najbogatszy w całych Sudetach, ponieważ przebiegają tam granice zasięgów występowania wielu gatunków – sudeckich, karpackich, alpejskich, a nawet śródziemnomorskich^[5].

Piętrowy układ roślinności

Wyraźnie zaznaczony jest piętrowy układ roślinności^[5]:

• do 500 m n.p.m. – użytki rolne, zazwyczaj łąki; występują m.in. pełnik europejski, dziewięćsił bezłodygowy,
• 500–1000 m n.p.m. – regiel dolny w postaci borów świerkowych lub lasów mieszanych świerkowo-bukowych,
• 1000–1250 m n.p.m. – regiel górny – bór świerkowy, w runie występują borówki czernica i brusznica,
• powyżej 1250 m n.p.m. – łąki górskie.

Te ostatnie posiadają największą wartość przyrodniczą. Występują tu licznie gatunki roślin rzadkich i chronionych oraz sztucznie wprowadzona kosodrzewina.

Fauna

Świat zwierzęcy obfituje w cenne gatunki: muflony (sztucznie wprowadzony), cietrzewie, głuszce^[5]. Wśród płazów występują salamandra plamista i traszka górska, wśród gadów zaskroniec i żmija zygzakowata. Obecne są tu również endemiczne gatunki chrząszczy, błonkówek, muchówek i pajęczaków^[5].

Ochrona przyrody

Dla ochrony przyrody ożywionej utworzono na Śnieżniku już w 1938 roku rezerwat przyrody, odtworzony pod polskimi rządami w 1965 roku jako ścisły. Obejmuje on część szczytową powyżej wysokości 1150 m n.p.m., jego powierzchnia wynosi 192 ha^[5].

W roku 1977 utworzono Rezerwat przyrody Jaskinia Niedźwiedzia, a w 1981 Śnieżnicki Park Krajobrazowy, obejmujący Masyw Śnieżnika, Góry Bialskie i Góry Złote.

Turystyka

Historia

Śnieżnik musiał być znany turystom już pod koniec XVIII wieku – z tego okresu pochodzą pierwsze utrwalone informacje (panoramy i wzmianki pisane). Prawdziwy rozkwit turystyki rozpoczął się w 1838 roku, kiedy to Śnieżnik i jego okolice stały się własnością królewny Marianny Orańskiej^[5]. Szczyt stał się modnym celem wędrówek – między innymi podziwiano na nim wschody i zachody słońca.

W 1871 roku na zlecenie księżnej zbudowano na Hali pod Śnieżnikiem schronisko, które stoi do dziś^[5].

Śnieżnik był tak popularny, że w latach 1895–1899 zbudowano tutaj kamienną wieżę widokową w kształcie cylindrycznej baszty^[5]. Wzniesiona została z inicjatywy Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego i miała służyć podniesieniu atrakcyjności wycieczek na szczyt. Potężna konstrukcja, nawiązująca do modnego wówczas romantycznego stylu naśladującego średniowiecze, miała 6 kondygnacji i wysokość 33,5 m. Nadano jej imię cesarza Wilhelma I i dobudowano budynek mieszczący małe schronisko^[5].

W 1912 roku po czeskiej (wówczas austro-węgierskiej) stronie, w pobliżu źródeł Morawy, MSSGV oddało do użytku kolejne schronisko – Schronisko księcia Liechtensteina na Śnieżniku (Fürst Johann Liechtenstein Schutzhaus).

Po II wojnie światowej infrastruktura turystyczna zaczęła podupadać. W 1971 roku rozebrano czeskie schronisko (do dziś widoczne są fundamenty), a 11 października 1973 roku wysadzono w powietrze solidną, wbrew opiniom o złym stanie technicznym^[6], lecz zaniedbaną wieżę widokową. Jej resztki przez wiele lat tworzyły kulminację na kopule szczytowej góry^[5].

Dla Czechów symbolem Śnieżnika jest kamienna rzeźba słonia stojąca obok fundamentów schroniska po czeskiej stronie granicy. Rzeźbę ustawili w 1932 roku członkowie grupy artystycznej Jescher zaprzyjaźnieni z dzierżawcą schroniska Liechtensteina Oskarem Gutwinskim. Nazwa grupy miała pochodzić od odgłosu (w języku niemieckim), który wydaje kichający słoń.

26 września 2022 r. do użytku turystów została oddana w miejscu starej nowa wieża widokowa^[7].

Przejście graniczne

Od połowy lat 90. XX w. dla pieszych na szczycie funkcjonowało (do 21 grudnia 2007 – dnia przystąpienia Polski i Czech do Układu z Schengen) turystyczne przejście graniczne Śnieżnik – Vrchol Kralického Snežníku.

Na szczycie znajduje się znak graniczny o numerze V/69/10.

Szlaki turystyczne

Przez szczyt Śnieżnika przechodzą szlaki turystyczne^[5]:

• (polski) od schroniska „Na Śnieżniku” do Przełęczy Płoszczyna i dalej do Bielic,
• (czeski) od wsi Vélka Morava, kończący się na szczycie,
• (czeski) z Králíków do Ramzovej.

Korona Gór Polski

Śnieżnik należy do Korony Gór Polski.

Dalekie obserwacje

Ze Śnieżnika możliwa jest obserwacja alpejskich szczytów w Austrii położonych w masywie Rax-Schneeberg-Gruppe (Alpy Styryjsko-Dolnoaustriackie) oddalonych o około 281–292 km. Zostało to dowiedzione 2 stycznia 2020 roku przez dr. hab. Krzysztofa Strasburgera^[8][9] oraz potwierdzone 15 lutego 2021 roku przez Artura Robaka, Tobiasza Rangno w asyście Zbigniewa Kasprzaka^[10][11][12]. Obserwacje te są obecnie (luty 2021) rekordowymi dokonaniami w tej dziedzinie w Polsce. Przy niestandardowej refrakcji atmosferycznej sfotografowano szczyty Heukuppe (2007 m) i Schneeberg (2076 m).

Zobacz też

• Schronisko PTTK „Na Śnieżniku”

Przypisy

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, ISBN 83-7005-341-6.

Linki zewnętrzne

• Galeria zdjęć
• Fotografie drogi na Śnieżnik po czeskiej stronie (1) (cz.)
• Fotografie drogi na Śnieżnik po czeskiej stronie (2) (cz.)
• Schneeberg, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 381 .
• Archiwalne widoki góry w bibliotece Polona