Aleja Walentego Roździeńskiego w Katowicach

aleja Walentego Roździeńskiego
Bogucice, Dąbrówka Mała, Koszutka,
Szopienice-Burowiec, Śródmieście, Zawodzie
Ilustracja
Al. Walentego Roździeńskiego na wysokości siedziby NOSPR-u
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

około 5500 m

Przebieg
rondo gen. J. Ziętka
światła ← ul. Uniwersytecka
→ ul. Olimpijska, pl. W. Kilara
światła ul. J. Dudy-Gracza, ul. T. Dobrowolskiego
ul. Bogucicka, ul. ks. L. Markiefki
↙ ul. Murckowska 86
↙ ul. Bagienna 79
ul. Bohaterów Monte Cassino
↘ ul. Szwedzka
↙ CH Dąbrówka
↘ Park Handlowy Rawa
ul. Miedziana
ul. ks. J. Popiełuszki
linia kolejowa 161
światła ul. J. Hallera, ul. Strzelców Bytomskich
ul. Borki, ul. Pod Młynem
linia kolejowa 678
rzeka Brynica
↓ Sosnowiec
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „aleja Walentego Roździeńskiego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „aleja Walentego Roździeńskiego”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „aleja Walentego Roździeńskiego”
Ziemia50°16′10,8″N 19°03′35,5″E/50,269680 19,059852
Multimedia w Wikimedia Commons

Aleja Walentego Roździeńskiego w Katowicach – jedna z najważniejszych dróg w Katowicach i Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, a także główna droga wylotowa Katowic w kierunku Zagłębia Dąbrowskiego (Sosnowca i Będzina) i dalej w kierunku Częstochowy i Warszawy. Przebiega ona przez sześć dzielnic Katowic: Bogucice, Dąbrówkę Małą, Koszutkę, Szopienice-Burowiec, Śródmieście i Zawodzie.

Aleja Walentego Roździeńskiego jest najdłuższą częścią drogi ekspresowej S86 i stanowi również część Drogowej Trasy Średnicowej – drogi szybkiego ruchu łącząca największe miasta Górnośląsko-Zagłębiowskiej metropolii w kierunku zachodnim. Pod rondem gen. Jerzego Ziętka istnieją dwa tunele o długości 672 i 657 metrów, umożliwiające swobodny ruch tranzytowy na osi zachód–wschód/południe. Łączą one ul. Chorzowską (DK79; DTŚ) z al. Walentego Roździeńskiego (DK79, DK86; S86; DTŚ).

Przebieg

Aleja rozpoczyna swój bieg przy rondzie gen. Jerzego Ziętka[1] na granicy Śródmieścia i Koszutki. Biegnie w kierunku wschodnim obok Spodka, kompleksu wieżowców .KTW (wcześniej w ich miejscu stał wieżowiec DOKP), siedziby NOSPR-u, terenów byłej kopalni węgla kamiennego Katowice (obecnie siedziba Muzeum Śląskiego w Katowicach) i osiedla Walentego Roździeńskiego (osiedla Gwiazdy), stanowiąc jednocześnie granicę między Bogucicami (na północy) oraz Śródmieściem i Zawodziem (na południu) Na tym odcinku trasa ta stanowi fragment drogi krajowej nr 79[1].

Na węźle drogowym z ul. Bagienną (od wschodu) i Murckowską (od południa) aleja przechodzi w drogę krajową nr 86 i kieruje się w kierunku północno-wschodnim[2]. Na wysokości wiaduktu ul. Bohaterów Monte Cassino droga aleja staje się drogą ekspresową S86[3] i w dalszym przebiegu mija Centrum Handlowe Dąbrówka, po czym krzyżuje się z ulicą gen. Józefa Hallera w rejonie osiedla Przedwiośnie na granicy Dąbrówki Małej i Szopienic-Burowca. W okolicy zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Szopienice-Borki i w miejscu przecięcia Brynicy droga przechodzi do Sosnowca[4].

Historia

Al. W. Roździeńskiego na wysokości wiaduktu ul. Bohaterów Monte Cassino
Budowa Drogowej Trasy Średnicowej wraz z budową tunelu (zdjęcie z listopada 2005 roku)
Al. W. Roździeńskiego w lipcu 2012 roku; po prawej stronie budowa nowej siedziby Muzeum Śląskiego na terenie Strefy Kultury

Droga w miejscu śródmiejskiego odcinka al. Walentego Roździeńskiego istniała już przed II wojną światową. W okresie Rzeszy Niemieckiej (do 1922 roku)[5] i w latach niemieckiej okupacji Polski (1939−1945) ulica ta nosiła nazwę Ferdinandstraße[6][7].

Obecna trasa alei powstała pomiędzy 1950 a 1956 rokiem. Została ona wybudowana wówczas jako droga dwukierunkowa po jednym pasie ruchu w każdym kierunku. Uchwałą Miejskiej Rady Narodowej 30 października 1956 roku nadano jej nazwę Walentego Roździeńskiego – hutnikowi, właścicielowi kuźni w Roździeniu, zarządcy hut oraz barokowemu pisarzowi, autorowi dzieła poświęconemu hutnictwu pt. Officina ferraria[1][8].

W latach 1963–1965 roku aleję poszerzono. 26 lipca 1965 roku na skrzyżowaniu ówczesnych ulic Armii Czerwonwej (obecnie al. Wojciecha Korfantego), Feliksa Dzierżyńskiego (obecnie Chorzowska) i alei Walentego Roździeńskiego oddano do użytku wielofunkcyjne rondo wraz z przejściami podziemnymi i lokalami usługowymi (obecnie rondo gen. Jerzego Ziętka). W latach 70. XX wieku droga była wówczas oznaczona jako europejska trasa E16[1].

Dnia 1 września 1967 roku przy alei odsłonięto pomnik Powstańców Śląskich[1], a w latach 60. XX wieku przy skrzyżowaniu z obecną ul. gen. Józefa Hallera osiedle Przedwiośnie[9]. W 1972 roku przy al. W. Roździeńskiego 1 otwarto budynek Śląskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych, a do 1982 roku w miejscu osadników popłuczkowych z kopalni Katowice powstało osiedle domów wielorodzinnych – osiedle Walentego Roździeńskiego[9].

W latach 70. XX wieku na wysokości skrzyżowania z ul. Bogucicką i ks. L. Markiefki powstał duży węzeł drogowy (tzw. węzeł FSM), który łączył aleję z poszerzoną wówczas ul. Murckowską w kierunku południowym, a także z nowo powstałą drogą na wschód – ul. Bagienną. Powstała też kładka dla pieszych na wysokości ul. ks. L. Markiefki, zlikwidowana wraz z budową przejścia dla pieszych w 2003 roku[9]. Druga kładka powstała na wysokości kopalni Katowice, a także powstał wiadukt dzisiejszej ul. Bohaterów Monte Cassino[9].

Pomiędzy 1978 a 1983 rokiem powstało bezkolizyjne skrzyżowanie z dzisiejszą ul. gen. Józefa Hallera[9]. W tym samym okresie powstał sklep Nowosam-Roździeń (al. Roździeńskiego 201–203), a przy numerze 91/93 w połowie lat 80. XX wieku Katowicka Fabryka Mebli. Przy węźle, pod numerem 170 powstał Polmozbyt, a w II połowie lat 90. XX wieku rozwinęło się budownictwo handlowo-usługowe. Powstał wówczas m.in. sklep IKEA, Centrum Handlowe Dąbrówka czy Park Handlowy Rawa[9].

Przy al. Walentego Roździeńskiego 190 znajduje się cenny architektonicznie obiekt salonu samochodowego Ford-Multexim. Został wzniesiony w latach 1998–2000 według projektu architektów A. Gałkowskiego, P. Średniawy, A. Greli i M. Gałkowskiego. Obiekt posiada 2700 m² powierzchni użytkowej i kubaturę 16950 m³[10].

W latach 2002–2007 przebudowano aleję. Powstał wówczas tunel pod rondem gen. Jerzego Ziętka (samo też rondo przebudowano), oddany do użytku 9 grudnia 2006 roku. Powstał również nowy łącznik z aleją – przedłużenie ul. Jerzego Dudy-Gracza[9].

Dnia 3 sierpnia 2010 ulicą prowadziła trasa trzeciego etapu wyścigu kolarskiego Tour de Pologne 2010, a 2 sierpnia 2011 roku – trasa trzeciego etapu Tour de Pologne 2011[11]. W 2011 roku całkowicie wyburzono znajdujące się przy alei pod numerem 214[12] zabudowania dawnej kopalni węgla kamiennego Jerzy, działającej w latach 1844–1928[13][14].

Uchwałą Rady Miasta Katowice nr VIII/131/11 z dnia 18 kwietnia 2011 roku drodze, łączącej al. Walentego Roździeńskiego i ul. Techników w Dąbrówce Małej, nadano nazwę jednemu z łączników alei w rejonie sklepu IKEA – ul. Szwedzka. Uchwała weszła w życie 7 czerwca 2011 roku[15].

15 sierpnia 2019 roku z okazji Święta Wojska Polskiego przez al. W. Roździeńskiego na odcinku od węzła z ul. Bagienną do ronda gen. J. Ziętka przeszła defilada wojskowa pod hasłem Wierni Polsce, w której uczestniczyło ponad 2,5 tys. żołnierzy wraz ze sprzętem wojskowym[16].

Infrastruktura

Skrzyżowanie al. W. Roździeńskiego, z ul. T. Dobrowolskiego i J. Dudy-Gracza

Aleja Walentego Roździeńskiego ma długość około 5500 metrów[1], z czego odcinek drogi o długości będący pod zarządzie Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach wynosi 1180 m (jako droga krajowa nr 86)[17], natomiast pozostały (od wiaduktu ul. Bohaterów Monte Cassino do granicy z Sosnowcem) jest administrowany przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (jako droga ekspresowa S86)[18].

Jest ona drogą dwujezdniową o trzech lub czterech pasach ruchu w obu kierunkach wraz z pasami awaryjnymi po obu stronach[1]. Jezdnia posiada szerokość 11 metrów, natomiast chodniki wzdłuż alei 2 metry[17].

Aleja W. Roździeńskiego jest jednym z głównych miejsc w Katowicach, gdzie dochodzi do najwięcej wypadków komunikacyjnych i kolizji drogowych[19]. Jest ona także jednym ze źródeł hałasu w Katowicach jako ważna arteria komunikacyjna Katowic. W tym celu wzdłuż alei przy terenach mieszkaniowych znajdują się ciągi ekranów akustycznych[20].

W badaniach natężenia ruchu na drogach wlotowych Katowic, przeprowadzonych we wrześniu 2007 roku, aleja na odcinku od ul. Olimpijskiej do al. W. Korfantego jest drogą o największym natężeniu ruchu w popołudniowych godzinach szczytu w Katowicach. Natężenie ruchu wynosiło wówczas 9170 pojazdów na godzinę, z czego 89,7% z nich to samochody osobowe, 3,7% to pojazdy dostawcze i 5,2% to samochody ciężarowe. Po alei jako fragmencie drogi S86 poruszały się wówczas 6114 pojazdy na godzinę, z czego 84,9% z nich stanowiły samochody osobowe[21].

Aleją kursują liczne linie autobusowe na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego[22] oraz Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej w Jaworznie[23]. Z przystanku autobusowego Katowice Strefa Kultury, zlokalizowanego na wysokości osiedla Walentego Roździeńskiego, według stanu z października 2020 roku odjeżdża 31 linii autobusowych ZTM, w tym 4 nocne i jedna do portu lotniczego Katowice-Pyrzowice[22], a także 3 linie PKM Jaworzno[23]. Wzdłuż alei zlokalizowanych jest łącznie 7 przystanków (Katowice Strefa Kultury NOSPR, Katowice Strefa Kultury, Bogucice Skrzyżowanie, Dąbrówka Mała Pawilon Agata, Dąbrówka Mała Centrum Handlowe, Dąbrówka Mała Skrzyżowanie i Dąbrówka Mała Nowosam [nż])[22].

Gospodarka i instytucje

Aleja Walentego Roździeńskiego jest miejscem lokalizacji licznych przedsiębiorstw oraz instytucji. Wśród nich znajdują się tu następujące obiekty i instytucje:

  • Kompleks wieżowców .KTW (al. Roździeńskiego 1) – składa się z dwóch obiektów, powstałych w miejscu dawnego wieżowca DOKP, wybudowanego w latach 1965–1972; pierwszy wieżowiec .KTW I powstał w latach 2016–2018[24], natomiast .KTW II jest w budowie,
  • Biurowiec Silesia Star (al. Roździeńskiego 10[24] / ul. Uniwersytecka 18-20[25]) – ośmiokondygnacyjny kompleks biurowy, powstały w latach 2013–2016[24],
  • Novotel Katowice Centrum (al. Roździeńskiego 16) – powstał w latach 1979–1981 jako hotel Warszawa; posiada 11 kondygnacji[24]; jest to czterogwiazdkowy hotel z trzystoma pokojami[26],
  • Osiedle Walentego Roździeńskiego (al. Roździeńskiego 86, 86a, 88, 90, 96, 98, 100) – osiedle 27-kondygnacyjnych domów wielorodzinnych na planie ośmioramiennej gwiazdy, wybudowanych w latach 1972–1978 i 1980–1982[26].

Wzdłuż alei, wg stanu z października 2020 roku, znajduje się pięć stacji paliw następujących sieci: BP (al. Roździeńskiego 14)[27], Orlen (nr 102 i 194)[28], Carrefour (nr 200)[29] i Shell (nr 210)[30]. Ponadto zlokalizowane są tu takie działalności gospodarcze, jak m.in.: salony i komisy samochodowe[31], sklepy i salony wyposażenia wnętrz (w tym IKEA[32], AGATA[33] czy salon Nowy Roździeń[34]), firmy z branży budowlanej i usług dla budownictwa, placówki finansowe, hurtownie czy warsztaty samochodowe[31].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Bulsa 2018 ↓, s. 198.
  2. ↑ Studium... 2012 ↓, s. 75.
  3. ↑ Dz.U. z 2019 r. poz. 1819.
  4. ↑ OpenStreetMap. Mapa Podstawowa. www.openstreetmap.org. [dostęp 2020-09-25].
  5. ↑ Jadwiga Lipońska-Sajdak: Katowice wczoraj. Kattowiz gestern. Gliwice: Wydawnictwo Wokół Nas, 1995, s. 5.
  6. ↑ Straßenverzeichnis aller Straßen von Kattowitz. www.grytzka-genealogie.de. [dostęp 2020-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-12)]. (niem.).
  7. ↑ Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. www.grytzka-genealogie.de. [dostęp 2020-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-19)]. (niem.).
  8. ↑ Michał Bulsa, Dąbrówka Mała. Dzieje dzielnicy Katowic, Katowice 2023, ISBN 978-83-64356-57-5, s. 349.
  9. ↑ a b c d e f g Bulsa 2018 ↓, s. 199.
  10. ↑ Tomasz Taczewski: Współczesna architektura Katowic. Katowice: Wydawnictwo GIA, 2002, s. 60. ISBN 83-904135-2-3.
  11. ↑ Tour de Pologne w Katowicach 2011. Zobacz, gdzie pojadą kolarze. katowice.naszemiasto.pl, 2011-07-19. [dostęp 2020-10-06].
  12. ↑ Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice.. Urząd Miasta Katowice www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-29)].
  13. ↑ MichałM. Bulsa MichałM., BarbaraB. Szmatloch BarbaraB., Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, s. 50, ISBN 978-83-7729-502-1 .
  14. ↑ Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, s. 92−98. ISBN 83-905115-0-9.
  15. ↑ ul. Szwedzka. www.katowice.eu. [dostęp 2011-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-15)].
  16. ↑ Defilada Wierni Polsce. www.slaskie.pl. [dostęp 2020-10-06].
  17. ↑ a b Bulsa 2018 ↓, s. 203.
  18. ↑ Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. Oddział w Katowicach: Sieć dróg krajowych w województwie śląskim. www.gddkia.gov.pl, 2016-08. [dostęp 2020-10-06].
  19. ↑ Studium... 2012 ↓, s. 73.
  20. ↑ Studium... 2012 ↓, s. 40.
  21. ↑ Studium... 2012 ↓, s. 77.
  22. ↑ a b c Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy. ZTM. [dostęp 2020-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)].
  23. ↑ a b Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej Spółka z o.o. w Jaworznie: Rozkład jazdy. www.pkm.jaworzno.pl. [dostęp 2020-10-06].
  24. ↑ a b c d Bulsa 2018 ↓, s. 200.
  25. ↑ Develia: Silesia Star. www.develia.pl. [dostęp 2021-10-16].
  26. ↑ a b Bulsa 2018 ↓, s. 202.
  27. ↑ BP Europa SE, Oddział w Polsce: Mapa stacji bp. www.bp.com. [dostęp 2020-10-06].
  28. ↑ PKN Orlen: Stacje. dlakierowcow.orlen.pl. [dostęp 2020-10-06].
  29. ↑ AUTOCENTRUM: Aleja Roździeńskiego 200, Katowice. www.autocentrum.pl. [dostęp 2020-10-06].
  30. ↑ Shell: 3039 ROZDZIENSK. KAT. shell.com. [dostęp 2020-10-06].
  31. ↑ a b Mapy Google. www.google.pl. [dostęp 2020-10-06].
  32. ↑ IKEA: IKEA Katowice. www.ikea.com. [dostęp 2020-10-06].
  33. ↑ AGATA: Katowice. www.agatameble.pl. [dostęp 2020-10-06].
  34. ↑ Nowy Roździeń. nowyrozdzien.pl. [dostęp 2020-10-06].

Bibliografia

  • MichałM. Bulsa MichałM., Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2018, ISBN 978-83-63780-28-9 .
  • Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice – II edycja. Część 1. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” – II edycja, Miasto Katowice, 2012 .
  • p
  • d
  • e
Wybrane ulice i place Bogucic w Katowicach
  • p
  • d
  • e
Wybrane ulice i place Śródmieścia w Katowicach
Ulice
Place i skwery
Nieistniejące