Bez kanadyjski

Bez kanadyjski
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

szczeciowce

Rodzina

piżmaczkowate

Rodzaj

bez

Gatunek

bez kanadyjski

Nazwa systematyczna
Sambucus canadensis L.
Sp. Pl.: 269 (1753)[3]
Synonimy
  • Sambucus bipinnata Moench
  • Sambucus nigra var. canadensis (L.) B.L.Turner
  • Sambucus nigra subsp. canadensis (L.) Bolli[3]
Multimedia w Wikimedia Commons
Owoce

Bez kanadyjski (Sambucus canadensis) – gatunek roślin z rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae). Pochodzi z Ameryki Północnej. Jest blisko spokrewniony z bzem czarnym (Sambucus nigra) i często mylony z nim ze względu na podobieństwa w wyglądzie i użytkowaniu[4]. W niektórych ujęciach systematycznych uznawany jest za podgatunek bzu czarnego[5][3].

Występowanie

Bez kanadyjski naturalnie występuje w środkowej i wschodniej Kanadzie, w Stanach Zjednoczonych (z wyjątkiem północnego zachodu i środkowego zachodu), w Ameryce Środkowej i Południowej od Wenezueli po Boliwię. Jako introdukowany rośnie na Wielkich Antylach, w Wielkiej Brytanii, w południowo-wschodniej Azji i środkowej Afryce[3].

Morfologia

Pokrój
Wielopędowy krzew dorastający do 3–5 metrów wysokości[6].
Liście
Pierzasto złożone, składające się z 5–11 owalnych listków (zwykle 7). Listki długości 5-14 cm długie i do 6 cm szerokie. Owalne, u podstawy zaokrąglone, na wierzchołku ostro zakończone, brzegi gęsto ząbkowane[6].
Kwiaty
Białe lub kremowe, zebrane w duże baldachy, które mogą osiągać do 20-30 cm średnicy[6].
Owoce
Czarne lub ciemnofioletowe jagody o średnicy 5-6 mm[6].

Zastosowanie

Ma szerokie zastosowanie zarówno w kuchni, jak i w medycynie. Jego owoce są jadalne po ugotowaniu i często używane do wyrobu dżemów, syropów, win i soków. Kwiaty mogą być używane do produkcji napojów, syropów i herbaty[7]. W medycynie ludowej bez kanadyjski wykorzystywany jest jako środek przeciwgorączkowy, przeciwzapalny i wzmacniający odporność[8]. Owoce zjadane na surowo w większej ilości mogą spowodować rozstrój żołądka. Chętnie też zjadane są przez ptaki[6].

Uprawa

Bez kanadyjski preferuje stanowiska słoneczne do półcienistych i gleby wilgotne, ale dobrze przepuszczalne. Jest odporny na mrozy i może rosnąć w różnych warunkach klimatycznych. Roślina jest łatwa w uprawie i nie wymaga specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych[9].

Przypisy

  1. ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-05-28]  (ang.).
  2. ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2024-05-28]  (ang.).
  3. ↑ a b c d Sambucus canadensis L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-05-28] .
  4. ↑ Atlas roślin: Sambucus canadensis. [dostęp 2024-05-25].
  5. ↑ Sambucus nigra, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2024-05-26]  (ang.).
  6. ↑ a b c d e Encyklopedia Drzew. [dostęp 2024-05-25].
  7. ↑ Jillian Kubala: Elderberry: Benefits and Dangers. 2018-09-16. [dostęp 2024-05-25].
  8. ↑ James A. Duke: The Green Pharmacy. Rodale Books, 1997, s. 138. ISBN 0-87596-316-1.
  9. ↑ Michael Dirr: Dirr's Hardy Trees and Shrubs. Timber Press, 1997, s. 145. ISBN 0-88192-404-0.