Bromooctan etylu

Bromooctan etylu
Nazewnictwo
Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
2-bromoetanian etylu
Inne nazwy i oznaczenia
bromoetanian etylu, octan bromoetylu, ester etylowy kwasu bromooctowego, EBA (ang. ethyl bromoacetate)
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C4H7BrO2

Masa molowa

167,00 g/mol

Wygląd

bezbarwna ciecz o nieprzyjemnym zapachu[1]

Identyfikacja
Numer CAS

105-36-2

PubChem

7748

SMILES
CCOC(=O)CBr
InChI
InChI=1S/C4H7BrO2/c1-2-7-4(6)3-5/h2-3H2,1H3
InChIKey
PQJJJMRNHATNKG-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
Gęstość
1,5032 g/cm³ (20 °C)[2][3]; ciecz
1,506 g/cm³ (25 °C)[4]; ciecz
Rozpuszczalność w wodzie
rozkłada się[1]
w innych rozpuszczalnikach
mieszalny z etanolem i eterem dietylowym; rozpuszczalny w acetonie[2] i benzenie[3], słabo w CCl
4[2]
Temperatura topnienia

−38 °C[1][3]
−13,8 °C[5]

Temperatura wrzenia

159 °C[4][2]
168–168,5 °C[1][3][5]

Współczynnik załamania

1,4489 (589 nm, 20 °C)[2]

Niebezpieczeństwa
Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2015-12-08]
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[6]
Czaszka i skrzyżowane piszczele
Niebezpieczeństwo
Zwroty H

H300+H310+H330

Zwroty P

P260, P264, P280, P284, P301+P310, P302+P350[4]

Europejskie oznakowanie substancji
oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[6]
Silnie toksyczny
Silnie
toksyczny
(T+)
Zwroty R

R26/27/28

Zwroty S

S1/2, S7/9, S26, S45

NFPA 704
Na podstawie
podanego źródła[7]
2
3
1
 
Temperatura zapłonu

47–48 °C[1][4]

Numer RTECS

AF6000000

Podobne związki
Podobne związki

chlorooctan etylu, jodooctan etylu, fluorooctan etylu, octan etylu

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Bromooctan etylu, EBA – organiczny związek chemiczny, ester etylowy kwasu bromooctowego. Bezbarwna ciecz o nieprzyjemnym zapachu i lotności 21 000 mg/m³. Stosowany jako bojowy środek trujący z grupy lakrymatorów w czasie I wojny światowej. Na niemieckiej amunicji chemicznej oznaczany był, podobnie jak i inne lakrymatory, białym krzyżem.

Otrzymywanie

Bromooctan etylu otrzymuje się poprzez estryfikację kwasu bromooctowego etanolem w obecności kwasu siarkowego jako katalizatora[8].

Może być także otrzymany poprzez bromowanie octanu etylu w wysokiej temperaturze[9] oraz w reakcjach etanolu z bezwodnikiem bromooctowym[10], glikolanu etylu z tribromkiem fosforu[11] i bromowodoru z diazooctanem etylu[12].

Zastosowanie

Bromooctan etylu, oprócz wykorzystania bojowego, stosowany jest także w reakcji Wittiga[1]:

Może być stosowany do otrzymywania innego lakrymatora – jodooctanu etylu (SK) – poprzez reakcję alkoholowego roztworu bromooctanu etylu ze sproszkowanym jodkiem potasu[13].

Zagrożenia

Bromooctan etylu jest drażniący dla błon śluzowych, skóry i w szczególności dla oczu, mogąc powodować uszkodzenia rogówki i głębszych warstw oka, które jednak na ogół są odwracalne. Kontakt oka z cieczą może powodować nieodwracalne zmętnienie i bliznowacenie rogówki[14]. Działa drażniąco i łzawiąco od stężenia 10 mg/m³[5]. Jest bardziej toksyczny niż chlor[15]. Ze względu na silne działanie, przebywanie w atmosferze skażonej (8 ppm) przez ponad minutę jest niemożliwe do wytrzymania[14].

Historia

Bromooctan etylu został otrzymany po raz pierwszy przez Williama Henry’ego Perkina i Baldwina Francisa Duppę w 1858 roku w reakcji kwasu bromooctowego z etanolem[16]. Był on najprawdopodobniej pierwszym środkiem do tłumienia rozruchów (RCA)[17] – używany już w 1912 roku przez francuską policję do obezwładniania przestępców i tłumienia zamieszek[15][18][19] (pierwszym takim przypadkiem miało być użycie bromooctanu etylu wraz z olejkiem gorczycznym przeciwko „opryszkom Bonneta” w lesie pod Choisy-le-Roi w 1912 roku[20]).

Był pierwszym bojowym środkiem trującym użytym w czasie I wojny światowej[15][21] (według niektórych źródeł pierwszym był bromek ksylilu użyty w sierpniu 1914 roku w Belgii i północno-wschodniej Francji[22], jednak bardziej prawdopodobne jest, że był to także, przebadany już wcześniej przez Francję, bromooctan etylu[23]). Pomimo postanowień konwencji haskiej z 1907 roku zabraniających użycia środków trujących w wojnie, 24 sierpnia 1914 roku w pobliżu Miluzy w Alzacji Francuzi użyli 26-milimetrowych granatników z pociskami z tym środkiem przeciwko Niemcom[22]. Tego samego sprzętu użyli także w listopadzie 1914 roku[15]. W marcu 1915 roku w pobliżu drogi Chemin-des-Dames pomiędzy rzekami Aisne i Ailette w północnej Francji, wojska francuskie użyły bromooctanu etylu w pociskach artyleryjskich kal. 75 mm. Ataki te były później wykorzystywane przez Niemcy do usprawiedliwiania własnych ataków z użyciem broni chemicznej[22]. Przypuszczalnie użyty był także w latach 70. do rozpraszania zamieszek[17].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Ethyl bromoacetate, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 24490 [dostęp 2011-04-04]  (niem. • ang.).
  2. ↑ a b c d e CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 95, Boca Raton: CRC Press, 2014, s. 3-252, ISBN 978-1-4822-0867-2  (ang.).
  3. ↑ a b c d Irritating and Lachrymatory Agents C13-A, [w:] D. HankD.H. Ellison D. HankD.H., Handbook of Chemical and Biological Warfare Agents, wyd. 2, Boca Raton: CRC Press, 2008, s. 422–423, ISBN 978-0-8493-1434-6  (ang.).
  4. ↑ a b c d Bromooctan etylu (nr 133973) w katalogu produktów Sigma-Aldrich (Merck). [dostęp 2011-04-04].
  5. ↑ a b c PhilippaP. Edwards PhilippaP., Robert L.R.L. Maynard Robert L.R.L., An A–Z of Compounds of Interest in Relation to Chemical Warfare and Other Malevolent Uses of Poisons, [w:] Chemical Warfare Agents. Toxicology and Treatment, Timothy C.T.C. Marrs (red.), Robert L.R.L. Maynard (red.), Frederick R.F.R. Sidell (red.), wyd. 2, John Wiley & Sons, 2007, s. 681, ISBN 978-0-470-01359-5  (ang.).
  6. ↑ a b Bromooctan etylu, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-12-08]  (ang.).
  7. ↑ Ethyl bromoacetate, [w:] CAMEO Chemicals [online] [dostęp 2011-04-05]  (ang.).
  8. ↑ SamuelS. Natelson SamuelS., SidneyS. Gottfried SidneyS., Ethyl bromoacetate, „Organic Syntheses”, 23, 1943, s. 37, DOI: 10.15227/orgsyn.023.0037  (ang.).
  9. ↑ M.J.M.M.J.M. Crafts M.J.M.M.J.M., Action du brome et de l’acide bromhydrique sur l’acétate d’éthyle, „Comptes rendus”, 56, 1863, s. 707–709  (fr.).
  10. ↑ M.H.M.H. Gal M.H.M.H., Recherches sur les dérivés bromés de l’acide acétique anhydre, „Comptes rendus”, 71, 1870, s. 272–274  (fr.).
  11. ↑ L.L. Henry L.L., Ueber die Einwirkung des Phosphorchlorids und des Phosphorbromids auf verschiedene Aether, „Liebigs Annalen”, 156 (2), 1870, s. 174–181, DOI: 10.1002/jlac.18701560209  (niem.).
  12. ↑ TheodorT. Curtius TheodorT., Ueber Diazoessigsäure und ihre Derivate, „Journal für Praktische Chemie”, 38 (1), 1888, s. 396–440, DOI: 10.1002/prac.18880380130  (niem.).
  13. ↑ Sidney A.S.A. Katz Sidney A.S.A., HarryH. Salem HarryH., Synthesis and Chemical Analysis of Riot Control Agents, [w:] Riot Control Agents. Issues in toxicology, safety, and health, Eugene J.E.J. Olajos (red.), WoodhallW. Stopford (red.), Boca Raton: CRC Press, 2004, s. 32, ISBN 0-415-29902-0  (ang.).
  14. ↑ a b Ethyl bromoacetate, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 7748 [dostęp 2020-06-25]  (ang.).
  15. ↑ a b c d Środki nękające używane do tłumienia rozruchów (RCAs), [w:] EricE. Croddy EricE., ClarisaC. Perez-Armendariz ClarisaC., JohnJ. Hart JohnJ., Broń chemiczna i biologiczna, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 2003, s. 156–157, ISBN 83-204-2817-3 .
  16. ↑ W.H.W.H. Perkin W.H.W.H., B.F.B.F. Duppa B.F.B.F., Ueber die Einwirkung des Broms auf Essigsäure, „Liebigs Annalen”, 108 (1), 1858, s. 106–113, DOI: 10.1002/jlac.18581080121  (niem.).
  17. ↑ a b Eugene J.E.J. Olajos Eugene J.E.J., WoodhallW. Stopford WoodhallW., Introduction and Historical Perspectives, [w:] Riot Control Agents. Issues in toxicology, safety, and health, Eugene J.E.J. Olajos (red.), WoodhallW. Stopford (red.), Boca Raton: CRC Press, 2004, s. 6, ISBN 0-415-29902-0  (ang.).
  18. ↑ Historical Precedents?, [w:] KimK. Coleman KimK., A History of Chemical Warfare, Palgrave Macmillan, 2005, s. 9–10, ISBN 978-1-4039-3459-8  (ang.).
  19. ↑ BryanB. Ballantyne BryanB., HarryH. Salem HarryH., Forensic Aspects of Riot Control Agents, [w:] Riot Control Agents. Issues in toxicology, safety, and health, Eugene J.E.J. Olajos (red.), WoodhallW. Stopford (red.), Boca Raton: CRC Press, 2004, s. 232, ISBN 0-415-29902-0  (ang.).
  20. ↑ KarolK. Borczowski KarolK., Chemiczne środki bojowe działające na oczy, [w:] Vademecum obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej ludności cywilnej, wyd. 2, Warszawa: Zakład Ubezpieczeń na Wypadek Choroby, 1936, s. 670, OCLC 14748313 .
  21. ↑ KavitaK. Gulati KavitaK., ArunabhaA. Ray ArunabhaA., Immunotoxicity, [w:] Handbook of Toxicology of Chemical Warfare Agents, Ramesh C.R.C. Gupta (red.), Elsevier, 2009, s. 599, ISBN 978-0-12-374484-5  (ang.).
  22. ↑ a b c Początki – gazy łzawiące i drażniące dymy, [w:] LeszekL. Konopski LeszekL., Historia broni chemicznej, Warszawa: Bellona, 2009, s. 28, ISBN 978-83-11-11643-6 .
  23. ↑ Corey J.C.J. Hilmas Corey J.C.J., Jeffery K.J.K. Smart Jeffery K.J.K., Benjamin A.B.A. Hill Benjamin A.B.A., History of Chemical Warfare, [w:] Medical Aspects of Chemical Warfare, Shirley D.S.D. Tuorinsky (red.), Falls Church–Washington: Office of the Surgeon General, U.S. Army–Borden Institute, Walter Reed Army Medical Center, 2008, s. 12–13, ISBN 978-0-16-081532-4, OCLC 460938576 [zarchiwizowane z adresu 2016-12-01]  (ang.).

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.