Eudialit

*Eudialit*

Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	Na₄(Ca,Ce)₂(Fe²⁺,Mn²⁺)ZrSi₈O₂₂(OH,Cl)₂
Twardość w skali Mohsa	5-5,5
Przełam	brak
Łupliwość	niewyraźna
Pokrój kryształu	pokrój krótko słupkowy
Układ krystalograficzny	trygonalny
Właściwości mechaniczne	kruchy, łatwo rozpuszczalny w kwasach
Gęstość minerału	2,74-3,10 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	czerwono różowa
Rysa	biała
Połysk	szklisty do tłustego
Współczynnik załamania	nω = 1,588-1,636 nε= 1,588-1,658
Inne	dodatni lub ujemny

Eudialit – minerał zaliczany do gromady krzemianów. Jest krzemianem pierścieniowym. Nazwa minerału pochodzi od złożenia dwóch greckich słów eu = dobrze i dialitos = rozkładalny, co nawiązuje do łatwości rozpuszczenia tego minerału w kwasach. Potocznie eudialit nazywa się krwią północy.

Charakterystyka

Eudialit tworzy kryształy o pokroju grubotabliczkowym i krótkosłupowym. Występuje jako wrosły minerał w postaci zbitych i ziarnistych skupień. Jest kruchym minerałem o szklistym połysku na świeżej powierzchni. Połysk ten „tłuścieje” wraz z wietrzeniem powierzchni kryształu. W płytkach cienkich jest minerałem bezbarwnym oraz nie wykazuje pleochroizmu. Minerał ten współwystępuje z mikroklinem, nefelinem, egirynem, lamprofyllitem, lorenzenitem, murmanitem, arfvedsonitem, sodalitem, enigmatytem, rinkitem, lavenitem, tytanitem oraz magnetytem.

Skład chemiczny

Zazwyczaj minerał ten zawiera do 12% ZrO₂ oraz 0,3-2,9% (Ce,La,Y)₂O₃. Występują także odmiany zasobne w FeO i NbO₅ – nazywane są eukolitem.

Składnik	(1) % wag.	(2) % wag.	Składnik	(1) % wag.	(2) % wag.
SiO₂	50,35	50,14	SrO	0,11	0,47
TiO₂	0,38	0,46	Na2O	12,53	14,06
ZrO₂	11,80	11,83	F	0,23	–
Al₂O₃	0,44	0,07	Cl	1,47	1,82
REE₂O₃	6,40	0,37	H₂O+	1,64	1,07
Fe₂O₃	0,19	0,50	H₂O-	–	0,12
Nb₂O₅	0,69	0,11	P₂O₅	0,03	–
FeO	2,41	5,32	S	–	0,04
MnO	1,34	0,60	-O=(F,Cl)₂	0,43	0,41
MgO	0,13	0,24	*************	*************	*************
CaO	9,74	11,18	Suma	99,88	99,38

Wzory empiryczne z powyższych analiz

(1) Na_3,85(Ca_1,65REE_0,19K_0,17)_Σ=2,01(Fe²⁺_0,32Mn²⁺_0,18Nb_0,06Mg_0,03)_Σ=0,59(Zr_0,91Al_0,08Ti_0,04Fe³⁺_0,001)Si_8,02O₂₂(OH₂Cl_0,39)_Σ=2,12 – Kipawa Lake, Kanada
(2) Na_4,29(Ca_1,88K_0,28REE_0,02)_Σ=2,18(Fe²⁺_0,70Mn²⁺_0,08Mg_0,06Nd_0,01)_Σ=0,85(Zr_0,98Fe³⁺_0,13Ti_0,05Al_0,01)_Σ=0,1,17Si_7,90O₂₂(OH_1,12Cl_0,43)_Σ=1,55 – Masyw Chibiński, Półwysep Kolski, Rosja

Krystalochemia

Grupa punktowa 3^-2/m
Grupa przestrzenna R3^-m
Parametry komórki elementarnej, a=13,95-14,29Å, (b=a), c=29,89-30,49Å
Z=12

Geneza

Minerał ten powstaje w procesach krystalizacji magmowej powiązanej z powstawaniem masywów sjenitów nefelinowych, granitów alkalicznych i skał z nimi związanych (fojaity, agpaity, lujawuryty, chibinity itp.). Może również powstawać w wyniku pomagmowych procesów pegmatytowych (tzw. pegmatyty agpaitowe) na skutek działającej tam pneumatolizy.

Występowanie

Jest to minerał niezwykle rzadki. Występuje głównie na Półwyspie Kolskim w Rosji (Masyw Chibiny i Łowoziero) wśród sjenitów nefelinowych. Poza Masywem Murmańskim można na niego natrafić w Szwecji (Ostergotland), Norwegii (Langesundfjord), Kanadzie w rejonie Kipawa Lake w Quebec, Grenlandii (Julianehaab i Kangerdluarssuk) oraz na Madagaskarrze, USA, Południowej Afryce, Gwinei i Namibii.

Zastosowanie

kolekcjonerstwo
drobna galanteria ozdobna

Zobacz też: Grupa eudialitu.

Literatura

Ta sekcja od 2021-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Bolewski A., Mineralogia szczegółowa, Wydanie III, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1982, ISBN 83-220-0151-7
Bolewski A., Manecki A., Mineralogia szczegółowa, Wydawnictwo PAE. Warszawa 1993, ISBN 83-85636-03-X
Borkowska M., Smulikowski K., Minerały skałotwórcze, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1973
Majerowicz A., Wierzchołowski B., Petrologia skał magmowych, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1990, ISBN 83-220-0335-8
Manecki A, Muszyński M., Przewodnik do petrografii, Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków 2008, ISBN 978-83-7464-110-4
Coдoдoвa Ю.П., Aндреекo З.Д., Грaнaдчикова В.Г., Определитељ ювелирных и поделочных камней, Изд. "НЕДРА", Москва 1985
Żaba J., Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Wyd. Videograf II, Chorzów 2006, ISBN 978-83-7183-385-7