Gubernia
![]() | Ten artykuł dotyczy jednostki podziału administracyjnego. Zobacz też: dzielnica Radzynia Podlaskiego o tej nazwie. |
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Subdivisions_of_Russia_in_1708_%28ru%29.svg/260px-Subdivisions_of_Russia_in_1708_%28ru%29.svg.png)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Subdivisions_of_the_Russian_Empire_in_1914.svg/260px-Subdivisions_of_the_Russian_Empire_in_1914.svg.png)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Zapadnye_gubernii_Rossii_1917.png/260px-Zapadnye_gubernii_Rossii_1917.png)
Gubernia (ros. губерния) – jednostka podziału administracyjnego wyższego szczebla w Imperium Rosyjskim[1], w tym i w krajach będących w jej składzie m.in.: w Wielkim Księstwie Finlandii i Królestwie Polskim.
Jednostka administracyjna została wprowadzona przez cara Piotra I. Na gubernie podzielone były również ziemie zabrane – terytoria Rzeczypospolitej wcielone do Imperium Rosyjskiego w wyniku rozbiorów Polski (1772–1795). Po klęsce powstania listopadowego w Królestwie Polskim w ramach rusyfikacji ustroju dotychczasowych osiem województw zostało w 1837 zastąpione przez gubernie. Gubernie zniesione zostały po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w listopadzie 1918. Na terytorium RFSRR i ZSRR istniały do 1929, gdy zostały zastąpione przez obwody.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/KingdomofPoland1815.jpg/260px-KingdomofPoland1815.jpg)
Gubernią zarządzał gubernator mianowany przez cara. Gubernie były niekiedy zgrupowane w generał-gubernatorstwa (Królestwo Polskie np. tworzyło jako całość generał-gubernatorstwo warszawskie złożone z 10 guberni). Na ziemiach zabranych funkcjonowały; generał-gubernatorstwo kijowskie i generał-gubernatorstwo wileńskie. Niższymi jednostkami podziału administracyjnego były: gmina, powiat i obwód (zniesiony w wyniku kolejnych reform administracyjnych).
Podział Królestwa Polskiego (Kraju Nadwiślańskiego) na gubernie z 1914 roku:
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Polska_1907_adm.png/260px-Polska_1907_adm.png)
- warszawska
- płocka
- kielecka
- radomska
- piotrkowska
- kaliska
- suwalska
- łomżyńska
- lubelska
- chełmska (utworzona w 1912 roku ze wschodniej części guberni siedleckiej i lubelskiej, następnie wcielona do generał-gubernatorstwa kijowskiego)
Gubernie na terenach Rzeczypospolitej wcielonych przez Imperium Rosyjskie w wyniku rozbiorów 1772–1795 (Ziemie zabrane) (stan na 1914):
- Generał-gubernatorstwo wileńskie
- wileńska
- kowieńska
- grodzieńska (wraz z tzw. obwodem białostockim)
- kurlandzka
- mińska
- mohylewska
- witebska
- Generał-gubernatorstwo kijowskie
Gubernie
- gubernia augustowska
- gubernia białoruska
- gubernia chełmska
- gubernia czernihowska
- gubernia grodzieńska
- gubernia homelska
- gubernia kaliska
- gubernia kielecka
- gubernia krakowska
- gubernia lubelska
- gubernia łomżyńska
- gubernia mazowiecka
- gubernia piotrkowska
- gubernia podlaska
- gubernia płocka
- gubernia radomska
- gubernia sandomierska
- gubernia siedlecka
- gubernia suwalska
- gubernia warszawska
Zobacz też
![]() | Zobacz hasło gubernia w Wikisłowniku |
![]() | Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Gubernia |
- Generalne Gubernatorstwo (1939–1945)
- Generalne Gubernatorstwo (1914–1918)
Przypisy
- ↑ gubernia, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-02-11] .
- Britannica: topic/guberniya
- БРЭ: 1934383
- p
- d
- e
Generał- -gubernatorstwa |
| ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Samodzielne gubernie |
| ||||||||||||||||||
Samodzielne obwody |