Klaudiusz Angerman

Klaudiusz Angerman

Data i miejsce urodzenia	7 lipca 1861 Lwów
Data i miejsce śmierci	11 listopada 1922 Nowy Sącz
Zawód, zajęcie	inżynier, budowniczy, geolog
Multimedia w Wikimedia Commons

Klaudiusz Angerman (właśc. Angermann, ur. 7 lipca 1861 we Lwowie, zm. 11 listopada 1922 w Nowym Sączu) – polski inżynier, budowniczy, geolog i polityk.

Życiorys

Urodził się w zamożnej rodzinie mieszczańskiej jako syn Karola i Anieli z Mańkowskich. Po ukończeniu gimnazjum w Jarosławiu^[1] studiował w latach 1878–1880 na Wydziale Inżynierii Politechniki Lwowskiej, a następnie na Politechnice Wiedeńskiej, którą ukończył w 1883 z wynikiem celującym.

Od 1885 jako młody inżynier wziął udział w budowie kolei Stryj–Ławoczne, a później Rzeszów–Jasło. Jako urzędnik Generalnej Dyrekcji Kolei Państwowych decyzją cesarza z 5 września 1888 r. otrzymał złoty krzyż zasługi^[2]. W latach 1885–1902 był inżynierem miejskim w Jaśle. Między innymi jego autorstwa jest rozbudowa kolegiaty w Jaśle, budowa kanalizacji miejskiej i parków.

Od 1902 poświęcił się badaniom geologicznym i poszukiwaniu ropy naftowej. Podróżował w celu zbierania doświadczeń i poszukiwania kontaktów gospodarczych do Tyflisu, Groznego i Baku, do Włoch (Apeniny) i Rumunii (Ploeszti), ale największe sukcesy odniósł w kraju – na Podkarpaciu. Z wielką intuicją, popartą gruntownymi studiami geologii, trafnie odkrywał tam źródła ropy i gazu. Razem z przemysłowcem naftowym Henrykiem Macherem założył kilka szybów naftowych w zagłębiu borysławskim i dorobił się dużego majątku na kopalniach w Tustanowicach oraz w Męcinie pod Krosnem i Rudawce Rymanowskiej.

Od 1904 związany z Boguchwałą poprzez ożenek z Marią, córką właściciela Boguchwały i Lutoryża Zenona Turczynowicza-Suszyckiego. W 1905 założył tam cegielnię, która funkcjonowała jeszcze długo po jego śmierci i dostarczała okolicznym mieszkańcom – niekiedy na koszt właściciela (według wspomnień w jego środowisku) – cegieł na kominy w chatach. Na rzecz odradzającej się Polski w 1914 r. wyposażył z własnych środków czternastu legionistów z Boguchwały i okolic w umundurowanie i uzbrojenie, a jego córka Maryla wyhaftowała dla nich sztandar. Także z jego inicjatywy, projektu i finansowego wsparcia powstał w Boguchwale w 1910 pomnik 500. rocznicy bitwy pod Grunwaldem. Pomnik Grunwaldzki w Budziwoju jest również jego projektu.

Był także działaczem ludowym, od 1908 członkiem Polskiego Stronnictwa Ludowego. W latach 1911–1913 był członkiem Rady Naczelnej PSL. Z ramienia PSL został wybrany w 1911 posłem XII kadencji do austriackiej Rady Państwa i sejmu wiedeńskiego okręgu Kolbuszowa – Rzeszów – Głogów. Współpracował z Wincentym Witosem, popierał reformę rolną. W parlamencie wiedeńskim brał udział głównie w pracach komisji budżetowej i wodnej. Były one dla niego okazją do planowania przedsięwzięć gospodarczych na skalę europejską. Był gorącym rzecznikiem budowy całej sieci połączeń wodnych od Dunaju poprzez Wełtawę, Wisłę, Odrę i Łabę po Morze Północne i Bałtyk i kanału galicyjskiego Wisła – Dniestr.

W latach I wojny światowej aktywnie działał w stowarzyszeniach charytatywnych na rzecz rannych Polaków. W 1914 wszedł w skład Naczelnego Komitetu Narodowego, współpracując z Władysławem Sikorskim. Został w krajowych władzach naczelnych NKN szefem komisji aprowizacyjnej.

Po wojnie opracował i opublikował program odbudowy gospodarczej kraju: Co pierwszy Sejm Rzeczypospolitej Polskiej załatwić powinien?, Zarys naszego programu ekonomicznego. Był działaczem krakowskiego ośrodka PSL-Piast i należał obok Jana Dąbskiego i Rogera Battaglii do głównych współpracowników „Gońca Krakowskiego” w krótkim okresie, gdy pismo służyło za organ tej partii (od 10 listopada 1920 do 11 grudnia 1921)^[3]. W 1922 kandydował do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, jednak nie doczekał wyborów, zmarł nagle na serce na dworcu kolejowym w Nowym Sączu w dniu 11 listopada 1922 r. Jego zwłoki zostały złożone w krypcie kaplicy grobowej na cmentarzu w Boguchwale.

Postać Klaudiusza Angermana tak scharakteryzował w swoich wspomnieniach Wincenty Witos: „Inżynier Klaudiusz Angerman mówił zawsze sucho i spokojnie, posługując się cyframi i datami (...). Był człowiekiem o niezwykłej prawości charakteru i stałości poglądów. Odznaczał się też dużą pracowitością i rzadką jak na jego stosunki ofiarnością."^[4]

Publikacje

• Pas naftowy w Potoku, Lwów 1998
• Ogólna geologia naftowa (1901)
• Zarys powstania kontynentów (1903)
• Das Naphthavorkommen von Borysław in seinen Beziehungen zum geologisch-tektonischen Bau des Gebiets (Wiedeń, 1904)
• Pas bóbrzecki w Karpatach Wschodnich ze stanowiska geologiczno-tektonicznego
• Zarys naszego programu ekonomicznego (1905)
• Upośledzenie Galicji przy obsadach funkcjonariuszów państwowych (1908)
• W obronie dróg wodnych Galicji (1910)
• Sprawa kanałowa (1911)
• Studium na temat rentowności galicyjskiej drogi wodnej (1912)
• Studie über die Rentabilität der galizischen Wasserstrasse, Wien 1912
• Austriackie zaniedbania (1913)
• Dokąd dalej? Ekonomiczne zacofanie Austrii (1914)
• Podstawy Środkowoeuropejskiego Związku Gospodarczego (1915)
• Przez wojnę do pokoju (1915)
• Ukształtowanie się związku gospodarczego Państw Centralnych po ukończeniu wojny (1916) nakładem Centralnego Biura Wydawnictw NKN
• W sprawie dróg wodnych dla Polski (1916) nakładem Centralnego Biura Wydawnictw NKN
• Co pierwszy Sejm Rzeczypospolitej Polskiej załatwić powinien?
• Zarys naszego programu ekonomicznego (1920)

Zobacz też

• Borysławsko-Drohobyckie Zagłębie Naftowe

Przypisy

Bibliografia

• JanuszJ. Cisek JanuszJ., MarekM. Cisek MarekM., Do niepodległości, Warszawa: Świat Książki, 2008 .
• MieczysławM. Jamrógiewicz MieczysławM., Wiadomości szkolne, [w:] III. Sprawozdanie Dyrekcji c. k. wyższej szkoły realnej w Jarosławiu za rok szkolny 1878, Jarosław: Fundusz Szkolny, 1878, s. 41–67 .
• AndrzejA. Kędzior AndrzejA., Klaudiusz Angermann (Angerman), [w:] Polski Słownik Biograficzny, WładysławW. Konopczyński (red.), t. 1, Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 112–113 . Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0
• AndrzejA. Laskowski AndrzejA., Kadra techniczno-budowlana związana z Jasłem w okresie autonomii galicyjskiej – słownik biograficzny, Kraków 2003, s. 31–36 .
• AndrzejA. Paczkowski AndrzejA., Prasa polityczna ruchu ludowego (1918–1939), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970 .
• JanJ. Draus JanJ. (red.), Encyklopedia Rzeszowa, wyd. 1, Rzeszów 2004, s. 13 .
• „Nafta & Gaz Biznes” (nr 5 [35]), maj 2000, s. 59–60, ISSN 1428-6564 .

Linki zewnętrzne

• http://www.nowiny24.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20060224/WEEKEND/60223005
• http://www.epodkarpacie.com/index.php?page=guide&main_guide_id=60&usection_id=278
• Publikacje Klaudiusza Angermana w bibliotece Polona