Kola (roślina)

Kola

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

ślazowce

Rodzina

ślazowate

Rodzaj

kola

Nazwa systematyczna

Cola H. W. Schott et Endlicher
Melet. Bot. 33. 1832^[3]^[4]

Typ nomenklatoryczny

Cola acuminata (Palisot de Beauvois) H. W. Schott et Endlicher^[3]

Synonimy
Bichea Stokes Braxipis Raf. Chlamydocola (K.Schum.) M.Bodard Colaria Raf. Courtenia R.Br. Edwardia Raf. Icosinia Raf. Ingonia Pierre ex M.Bodard Lunanea DC. Siphoniopsis H.Karst.^[4]

Multimedia w Wikimedia Commons

Hasło w Wikisłowniku

Kola (Cola Schott & Endl.) – rodzaj roślin z rodziny ślazowatych Malvaceae, dawniej zaliczany do zatwarowatych Sterculiaceae. Należy do niego ok. 130 gatunków. Rośliny te występują w Afryce (z wyjątkiem Madagaskaru oraz Sahary i obszarów na północ od niej)^[4]. Zawsze zielone rośliny drzewiaste, których nasiona zawierają alkaloid – kofeinę.

Systematyka

Pozycja systematyczna

Po odkryciu polifiletycznego charakteru zatwarowatych i podziale ich na kilka linii rozwojowych w randze podrodzin w obrębie ślazowatych Malvaceae, rodzaj kola utrzymał się w podrodzinie Sterculioideae w przeciwieństwie do większości dawnych przedstawicieli zatwarowatych. Tak klasyfikowany jest we współczesnych systemach APG^[2]^[5].

Wykaz gatunków^[5]^[4]

Cola acuminata (P.Beauv.) Schott & Endl. – kola zaostrzona
Cola altissima Engl.
Cola angustifolia K.Schum.
Cola anomala K.Schum.
Cola argentea Mast.
Cola attiensis Aubrév. & Pellegr.
Cola baldwinii Jongkind
Cola ballayi Cornu ex Heckel
Cola bilenguensis Pellegr.
Cola bipindensis Engl.
Cola bodardii Pellegr.
Cola boxiana Brenan & Keay
Cola brevipes K.Schum.
Cola bruneelii De Wild.
Cola buesgenii Engl.
Cola buntingii Baker f.
Cola cabindensis Exell
Cola caricifolia (G.Don) K.Schum.
Cola cauliflora Mast.
Cola cecidiifolia Cheek
Cola cheringoma Cheek
Cola chlamydantha K.Schum.
Cola chlorantha F.White
Cola clavata Mast.
Cola coccinea Engl. & K.Krause
Cola congolana De Wild. & T.Durand
Cola cordifolia (Cav.) R.Br.
Cola crispiflora K.Schum.
Cola digitata Mast.
Cola discoglypremnophylla Brenan & A.P.D.Jones
Cola diversifolia De Wild. & T.Durand
Cola dorrii Cheek
Cola duparquetiana Baill.
Cola edeensis Engl. & K.Krause
Cola elegans Pierre ex Breteler
Cola fibrillosa Engl. & K.Krause
Cola ficifolia Mast.
Cola flaviflora Engl. & K.Krause
Cola flavovelutina K.Schum.
Cola gabonensis Mast.
Cola gigantea A.Chev.
Cola gigas Baker f.
Cola gilgiana Engl.
Cola gilletii De Wild.
Cola glabra Brenan & Keay
Cola glaucoviridis Pellegr.
Cola greenwayi Brenan
Cola griseiflora De Wild.
Cola heterophylla (P.Beauv.) Schott & Endl.
Cola hispida Brenan & Keay
Cola hypochrysea K.Schum.
Cola idoumensis Pellegr.
Cola kimbozensis Cheek
Cola lasiantha Engl. & K.Krause
Cola lateritia K.Schum.
Cola laurifolia Mast.
Cola lepidota K.Schum.
Cola letestui Pellegr.
Cola letouzeyana Nkongmeneck
Cola liberica Jongkind
Cola lissachensis Pellegr.
Cola lizae N.Hallé
Cola lomensis Engl. & K.Krause
Cola lorougnonis Aké Assi
Cola louisii Germ.
Cola lukei Cheek
Cola macrantha K.Schum.
Cola mahoundensis Pellegr.
Cola mamboana Kenfack & Sainge
Cola mayimbensis Pellegr.
Cola mayumbensis Exell
Cola megalophylla Brenan & Keay
Cola metallica Cheek
Cola micrantha K.Schum.
Cola microcarpa Brenan
Cola millenii K.Schum.
Cola minor Brenan
Cola mixta A.Chev.
Cola mossambicensis Wild
Cola mosserayana Germ.
Cola moussavoui Breteler
Cola nana Engl. & K.Krause
Cola natalensis Oliv.
Cola ndongensis Engl. & K.Krause
Cola nigerica Brenan & Keay
Cola nitida (Vent.) Schott & Endl. – kola błyszcząca
Cola noldeae Exell & Mendonça
Cola obtusa Engl. & K.Krause
Cola octoloboides Brenan
Cola pachycarpa K.Schum.
Cola pallida A.Chev.
Cola philipi-jonesii Brenan & Keay
Cola pierlotii Germ.
Cola porphyrantha Brenan
Cola praeacuta Brenan & Keay
Cola pseudoclavata Cheek
Cola pulcherrima Engl.
Cola quentinii Cheek
Cola quintasii Engl.
Cola reticulata A.Chev.
Cola rhynchophylla K.Schum.
Cola ricinifolia Engl. & K.Krause
Cola rondoensis Cheek
Cola rostrata K.Schum.
Cola ruawaensis Cheek
Cola rubra A.Chev.
Cola scheffleri K.Schum.
Cola sciaphila Louis ex Germ.
Cola selengana Germ.
Cola semecarpophylla K.Schum.
Cola simiarum Sprague ex Brenan & Keay
Cola sphaerocarpa A.Chev.
Cola sphaerosperma Heckel
Cola stelechantha Brenan
Cola stigmatosa Breteler
Cola subglaucescens Engl.
Cola suboppositifolia Cheek
Cola sulcata Engl.
Cola supfiana Busse
Cola tessmannii Engl. & K.Krause
Cola tsandensis Pellegr.
Cola uloloma Brenan
Cola umbratilis Brenan & Keay
Cola urceolata K.Schum.
Cola usambarensis Engl.
Cola vandersmisseniana Germ.
Cola verticillata (Thonn.) Stapf ex A.Chev.
Cola welwitschii Exell & Mendonça ex R.Germ.
Cola winkleri Engl.
Cola zemagoana Kenfack & D.W.Thomas

Zastosowanie

Roślina uprawna – uprawiane aktualnie dość często w obszarach tropikalnych Azji i Ameryki. Największe znaczenie gospodarcze ma kola błyszcząca (Cola nitida), u której zawartość kofeiny sięga 2%.
Nasiona koli (Colae semen) były użytkowane lokalnie od niepamiętnych czasów, przede wszystkim do żucia. Dawniej były stosowane do przyrządzania napojów orzeźwiających, typu cola, w tym popularne Coca-Cola i Pepsi (obecnie niektórzy producenci używają aromatów sztucznych)^{[potrzebny przypis]}.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-19] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-24].
↑ ^a ^b ^c ^d Cola Schott & Endl.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-05-22].
↑ ^a ^b Genus: Cola. Germplasm Resources Information Network (GRIN), United States Department of Agriculture, Agricultural Research Service. [dostęp 2010-02-24]. (ang.).