Krokuta
| Crocuta | |||
| Kaup, 1828[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – krokuta cętkowana (C. crocuta) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | ssaki | ||
| Podgromada | żyworodne | ||
| Rząd | drapieżne | ||
| Podrząd | kotokształtne | ||
| Infrarząd | Viverroidea | ||
| Rodzina | hienowate | ||
| Podrodzina | hieny | ||
| Rodzaj | krokuta | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Canis crocuta Erxleben, 1777 | |||
| Synonimy | |||
| | |||
| Gatunki | |||
| |||
| |||
| |||
Krokuta[4] (Crocuta) – rodzaj drapieżnych ssaków z podrodziny hien (Hyaeninae) w obrębie rodziny hienowatych (Hyaenidae).
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje jeden żyjący współcześnie gatunek występujący w Afryce[5][6].
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 125–160 cm, długość ogona 22–27 cm; masa ciała 45–55 kg (czasami do 85 kg)[7][8].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1828 roku niemiecki paleontolog i przyrodnik Johann Jakob Kaup w artykule poświęconym nowym rodzajom opublikowanym na łamach Isis von Oken[1]. Na gatunek typowy Kaup wyznaczył (absolutna tautonimia) krokutę cętkowaną (C. crocuta).
Etymologia
- Crocuta (Crocotta): gr. κροκωτός krokōtos ‘koloru szafranu’, od κροκος krokos ‘żółty, szafran’; od przeważającego koloru w ubarwieniu sierści krokuty cętkowanej[9].
- Eucrocuta: gr. ευ eu ‘dobry, typowy’; rodzaj Crocuta Kaup, 1828 (krokuta)[3]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Hyäna spelaea Goldfuss, 1823 (= Canis crocuta Erxleben, 1777).
Ewolucja
Najwcześniejsi przedstawiciele rodzaju Crocuta pojawiają się w zapisie kopalnym Afryki we wczesnym pliocenie, datowanym na około 3-7 milionów lat temu[7]. Jednak członkowie tego rodzaju wkrótce rozproszyli się poza Afrykę, a na podstawie skamieniałości z okresu największego rozszerzenia zasięgu w plejstocenie, rodzaj Crocuta zajmował praktycznie całą Eurazję, a także większość Czarnej Afryki[7]. Nie jest do końca pewne, kiedy powstała współczesna C. crocuta, ale ten gatunek jest niewątpliwie bardzo młody[7]. C. crocuta pojawia się w zapisie kopalnym jakiś czas po 990 000 lat temu, a prawdopodobnie znacznie bliżej teraźniejszości, być może w ciągu ostatnich 250 000 lat[7]. Współczesne krokuty cętkowane można odróżnić od przedstawicieli rodzaju Crocuta występujących w zapisie kopalnym na podstawie wielkości ciała, długości i grubości kończyn, długości i kształtu poszczególnych kości czaszki oraz unikalnych cech zębów policzkowych[7].
Podział systematyczny
Do rodzaju należy jeden występujący współcześnie gatunek[10][8][5][4]:
- Crocuta crocuta (Erxleben, 1777) – krokuta cętkowana
Opisano również gatunki wymarłe[11]:
- Crocuta colvini (Lydekker, 1884)[12] (Azja; plejstocen)
- Crocuta dietrichi Petter & Howell, 1989[13] (Afryka; pliocen)
- Crocuta eturono Werdelin & Lewis, 2008[14] (Afryka; pliocen)
- Crocuta ultima (Matsumoto, 1915)[15] (Azja; fanerozoik)
- Crocuta ultra Ewer, 1954[16] (Afryka; plejstocen)
Uwagi
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Crocuta Kaup, 1828.
Przypisy
- ↑ a b J.J. Kaup. Ueber Hyaena, Uromastix, Basiliscus, Corythaeolus, Acontias. „Isis von Oken”. 21, s. 1145, 1828. (niem.).
- ↑ J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 78. (niem.).
- ↑ a b J. Viret. Le lœss à bancs durcis de Saint-Vallier (Drôme), et sa faune de mammifères villafranchiens (avec une analyse granulométrique et une analyse pollinique). „Nouvelles archives du Muséum d'histoire naturelle de Lyon”. 4, s. 51, 1954. (fr.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 146. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 424. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Crocuta. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-30].
- ↑ a b c d e f K.E. Holekamp & J.M. Kolowski: Family Hyaenidae (Hyenas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 254–256. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
- ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 662. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 204, 1904. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-16]. (ang.).
- ↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Crocuta Kaup, 1828, Hesperomys project (Version 23.3.0), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-05-06] (ang.).
- ↑ R. Lydekker. Siwalik and Narbada Carnivora. „Memoirs of the Geological Survey of India, Palaeontologia Indica”. Ser. X. 2 (6), s. 290, 1884. (ang.).
- ↑ G. Petter & F.C. Howell. Une nouvelle espèce du genre Crocuta Kaup (Mammalia: Carnivora: Hyaenidae) dans la faune pliocène de Laetoli (Tanzanie): Crocuta dietrichi nov. sp.; origine du genre / A new species of the genus Crocuta Kaup (Mammalia, Carnivora, Hyaenidae) in the Pliocene fauna of Laetoli (Tanzania): Crocuta dietrichi n.sp.; origin of the genus. „Comptes Rendus de l’Académie des sciences”. Série II: Mécanique-physique, Chimie, Sciences de l’univers, Sciences de la Terre. 308, s. 1031, 1989. (fr. • ang.).
- ↑ L. Werdelin & M.E. Lewis. New species of Crocuta from the Early Pliocene of Kenya, with an overview of Early Pliocene hyenas of eastern Africa. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 28 (4), s. 1163, 2008. DOI: 10.1671/0272-4634-28.4.1162. (ang.).
- ↑ H. Matsumoto. On some fossil mammals from Sze-chuan, China. „Science Reports of the Tohoku Imperial University”. 2nd series. 3 (1), s. 2, 1915.
- ↑ R.F. Ewer. The fossil carnivores of the Transvaal caves. The Hyaenidae of Kromdraai. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 124 (3), s. 570, 1954. DOI: 10.1111/j.1469-7998.1954.tb07798.x. (ang.).
