Neotenia
Neotenia (gr. teínein ‘napinać’, ‘rozciągać’)[1] – zdolność płciowego rozmnażania się larw niektórych zwierząt, występująca w następstwie przyspieszonego w stosunku do reszty ciała rozwoju narządów rozrodczych[2] (neotenia pełna albo zupełna[3]), a także zatrzymanie u osobników dorosłych pewnych cech infantylnych[1] (neotenia niepełna albo niezupełna[3]). Neotenia jest szczególnym przypadkiem pedogenezy.
Neotenia pełna występuje u płazów, czerwców, termitów[4].
Neotenia pełna u płazów wynika z braku reakcji tkanek larw na stymulujący przemianę larw hormon tarczycy (tyroksynę), przy normalnym jej rozwoju, bądź z niedorozwoju tarczycy. Wywołana jest także warunkami środowiskowymi, które hamują rozwój larw, np.: niską temperaturą lub brakiem pokarmu[1].
Współcześnie występuje też używanie terminu neotenia (wykraczające poza kategorię biologia rozrodu) jako zachowywanie cech osobników młodocianych przez osobniki dorosłe. Cecha ta jest charakterystyczna dla ludzi, jak i szympansów bonobo. Frans de Waal dostrzega ją „w naszej niesłabnącej skłonności do zabawy, dociekliwości i kreatywności, a także w naszej bujnej wyobraźni seksualnej”[5].
Zobacz też
- partenogeneza
- heterochronia
Przypisy
- ↑ a b c Multimedialna Encyklopedia Powszechna WIEM edycja 2006. Young Digital Poland S.A., 2006.
- ↑ Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
- ↑ a b Gady i płazy. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, seria: Mały słownik zoologiczny.
- ↑ Józef Razowski: Słownik entomologiczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987. ISBN 83-01-07907-X.
- ↑ Frans deF. Waal Frans deF., Bonobo i ateista: w poszukiwaniu humanizmu wśród naczelnych, KrzysztofK. Kornas (tłum.), Kraków: Copernicus Center Press, 2014, ISBN 978-83-7886-086-0, OCLC 892602522 .
Encyklopedia internetowa (Heterochronia):
- Britannica: science/neoteny
- Universalis: neotenie
- БРЭ: 2260773
- SNL: neoteni
