Nowik (ssaki)

Nowik
Neotoma
Say & Ord, 1825[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – nowik puszystoogonowy (Neotoma cinerea)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

myszowe

Rodzina

chomikowate

Podrodzina

nowiki

Plemię

Neotomini

Rodzaj

nowik

Typ nomenklatoryczny

Mus floridana Ord, 1818

Synonimy
  • Nectoma[a]: Agassiz, 1842[2]
  • Teonoma J.E. Gray, 1843[3]
  • Teanopus Merriam, 1903[4]
  • Homodontomys E.A. Goldman, 1910[5]
  • Parahodomys Gidley & Gazin, 1933[6]
  • Paraneotoma Hibbard, 1967[7]
Podrodzaje i gatunki

36 gatunków (w tym 13 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Nowik[8] (Neotoma) – rodzaj ssaków z podrodziny nowików (Neotominae) w obrębie rodziny chomikowatych

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Północnej[9][10][11].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 147–247 mm, długość ogona 76–241 mm, długość ucha 19–38 mm, długość tylnej stopy 21–52 mm; masa ciała 100–600 g[10][12].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1825 roku amerykańscy przyrodnicy Thomas Say i George Ord na łamach Journal of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia[1]. Na gatunek typowy autorzy wyznaczyli (oznaczenie monotypowe) nowika florydzkiego (N. floridanus).

Etymologia

  • Neotoma (Nectoma): gr. νεος neos ‘nowy, inny’; τομος tomos ‘tnący’, od τεμνω temnō ‘ciąć’; w aluzji do zębów, które wskazywały na nowy typ gryzonia, różniący się od Mus, do którego pierwotnie zaliczano gatunek typowy[13].
  • Teonoma: anagram nazwy Neotoma[14]. Gatunek typowy: Myoxus drummondi Richardson, 1828 (= Mus cinereus Ord, 1815).
  • Teanopus: rodzaj Teonoma J.E. Gray, 1843; πους pous, ποδος podos ‘stopa’[15]. Gatunek typowy: Teanopus phenax Merriam, 1903.
  • Homodontomys: gr. ὁμως homōs ‘zarówno, razem, to samo’; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’; μυς mus, μυoς muos ‘mysz’[5]. Gatunek typowy: Neotoma fuscipes Baird, 1857.
  • Parahodomys: gr. παρα para ‘blisko’; rodzaj Hodomys Merriam, 1894, nowikowiec[6]. Gatunek typowy: †Parahodomys spelaeus Gidley & Gazin, 1933.
  • Paraneotoma: gr. παρα para ‘blisko’; rodzaj Neotoma Say & Ord, 1815[7]. Gatunek typowy: †Parahodomys quadriplicatus Hibbard, 1941.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące gatunki zgrupowane w trzech podrodzajach[16][12][9][8]:

  • Teonoma J.E. Gray, 1843
    • Neotoma cinerea (Ord, 1815) – nowik puszystoogonowy
  • Podrodzaj: Teanopus Merriam, 1903
    • Neotoma phenax (Merriam, 1903) – nowik sonorski
  • Neotoma Say & Ord, 1825
    • Neotoma goldmani Merriam, 1903 – nowik wyżynny
    • Neotoma magister S.F. Baird, 1857 – nowik górski
    • Neotoma floridana (Ord, 1818) – nowik florydzki
    • Neotoma albigula Hartley, 1894 – nowik białogardły
    • Neotoma melanura Merriam, 1894
    • Neotoma leucodon Merriam, 1894 – nowik białozęby
    • Neotoma micropus S.F. Baird, 1855 – nowik kaktusowy
    • Neotoma nelsoni A.E. Goldman, 1905 – nowik stokowy
    • Neotoma palatina A.E. Goldman, 1905 – nowik leśny
    • Neotoma angustapalata R.H. Baker, 1951 – nowik cienkonosy
    • Neotoma mexicana S.F. Baird, 1855 – nowik meksykański
    • Neotoma picta A.E. Goldman, 1904
    • Neotoma ferruginea Tomes, 1862
    • Neotoma chrysomelas J.A. Allen, 1907 – nowik nikaraguański
    • Neotoma stephensi A.E. Goldman, 1905 – nowik skalny
    • Neotoma fuscipes S.F. Baird, 1857 – nowik ciemnostopy
    • Neotoma macrotis O. Thomas, 1893 – nowik wielkouchy
    • Neotoma bryanti Merriam, 1887 – nowik pacyficzny
    • Neotoma insularis Townsend, 1912
    • Neotoma lepida O. Thomas, 1893 – nowik pustynny
    • Neotoma devia E.A. Goldman, 1927 – nowik arizoński

Opisano również gatunki wymarłe z terenu dzisiejszych Stanów Zjednoczonych:

  • Neotoma amplidonta Zakrzewski, 1985[17] (plejstocen)
  • Neotoma findleyi A.H. Harris, 1984[18] (plejstocen)
  • Neotoma fossilis Gidley, 1922[19] (pliocen)
  • Neotoma leucopetrica Zakrzewski, 1991[20] (pliocen)
  • Neotoma minuta Dalquest, 1983[21] (miocen)
  • Neotoma ozarkensis B. Brown, 1908[22] (plejstocen)
  • Neotoma pygmaea A.K. Harris, 1984[23] (plejstocen)
  • Neotoma quadriplicatus (Hibbard, 1941)[24] (pliocen)
  • Neotoma sawrockensis Hibbard, 1967[25] (pliocen)
  • Neotoma spelaea (Gidley & Gazin, 1933)[6] (plejstocen)
  • Neotoma taylori Hibbard, 1967[26] (plejstocen)
  • Neotoma vaughani Czaplewski, 1990[27] (pliocen)

Uwagi

  1. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Neotoma Say & Ord, 1825.

Przypisy

  1. ↑ a b T. Say & G. Ord. A new genus of Mammalia proposed, and a description of the species upon which it is founded. „Journal of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 3, s. 345, 1825. (ang.). 
  2. ↑ Mammalia. W: L. Agassiz: Nomenclator zoologicus, continens nomina systematica generum animalium tam viventium quam fossilium, secundum ordinem alphabeticum disposita, adjectis auctoribus, libris, in quibus reperiuntur, anno editionis, etymologia et familiis, ad quas pertinent, in singulis classibus. Soloduri: Jent et Gassmann, 1842–1846, s. 22. (łac.).
  3. ↑ J.E. Gray: List of the Specimens of Mammalia in the Collection of the British Museum. London: The Trustees, 1843, s. 117. (ang.).
  4. ↑ C.H. Merriam. Four new mammals, including a new Genus (Teanopus) from Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 16, s. 81, 1903. (ang.). 
  5. ↑ a b E.A. Goldman. Revision of the wood rats of the genus Neotoma. „North American Fauna”. 31, s. 86, 1910. (ang.). 
  6. ↑ a b c J.W. Gidley & C.L. Gazin. New Mammalia in the Pleistocene Fauna from Cumberland Cave. „Journal of Mammalogy”. 14 (4), s. 356, 1933. (ang.). 
  7. ↑ a b Hibbard 1967 ↓, s. 125.
  8. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 240–241. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  9. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 368–370. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  10. ↑ a b U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 356–362. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
  11. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Neotoma. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-28].
  12. ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 234–236. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  13. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 456.
  14. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 668.
  15. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 666.
  16. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-05]. (ang.).
  17. ↑ R.J. Zakrzewski. A new species of woodrat (Cricetidae) from the Pleistocene (Irvingtonian) of South Dakota. „Journal of Mammalogy”. 66 (4), s. 771, 1985. DOI: 10.2307/1380804. (ang.). 
  18. ↑ Harris 1984 ↓, s. 561.
  19. ↑ J.W. Gidley. Preliminary report on fossil vertebrates of the San Pedro Valley, Arizona, with descriptions of new species of Rodentia and Lagomorpha. „United States Geological Survey Professional Paper”. 131E, s. 126, 1922. (ang.). 
  20. ↑ R.J. Zakrzewski. New species of Blancan woodrat (Cricetidae) from north-central Kansas. „Journal of Mammalogy”. 72 (1), s. 104, 1991. DOI: 10.2307/1381984. (ang.). 
  21. ↑ W.W. Dalquest. Mammals of the Coffee Ranch local fauna, Hemphillian of Texas. „Pearce-Sellards Series”. 38, s. 19, 1983. (ang.). 
  22. ↑ B. Brown. The Conard Fissure, a Pleistocene bone deposit in northern Arkansas: with descriptions of two new genera and twenty new species of mammals. „Memoirs of the American Museum of Natural History”. 9 (4), s. 196, 1908. (ang.). 
  23. ↑ Harris 1984 ↓, s. 564.
  24. ↑ C.W. Hibbard. New mammals from the Rexroad Fauna, Upper Pliocene of Kansas. „The American midland naturalist”. 26 (2), s. 356, 1941. DOI: 10.2307/2420965. (ang.). 
  25. ↑ Hibbard 1967 ↓, s. 126.
  26. ↑ Hibbard 1967 ↓, s. 128.
  27. ↑ N.J. Czaplewski. The Verde local fauna: Small vertebrate fossils from the Verde Formation, Arizona. „San Bernardino County Museum Association Quarterly”. 37 (3), s. 28, 1990. (ang.). 

Bibliografia

  • T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.). 
  • A.H. Harris. Two new species of late Pleistocene woodrats (Cricetidae: Neotoma) from New Mexico. „Journal of Mammalogy”. 65 (4), s. 560–566, 1984. DOI: 10.2307/1380838. (ang.). 
  • C.W. Hibbard. New Rodents from the Late Cenozoic of Kansas. „Papers of the Michigan Academy of Science, Arts and Letters”. 52, s. 115–131, 1967. (ang.). 
  • J9U: 987007546468405171
Identyfikatory zewnętrzne:
  • EoL: 15017
  • GBIF: 2438433
  • identyfikator iNaturalist: 44737
  • ITIS: 180369
  • NCBI: 42407
  • identyfikator taksonu Fossilworks: 41822