Oronzio Gabriele Costa

Oronzio Gabriele Costa ([orontsjo ɡabrjele ˈkɔsta], wym. ˈkostaˈ; ur. 26 sierpnia 1787 w Alessano, zm. 7 listopada 1867 w Neapolu) – włoski lekarz, zoolog i polityk.

W nomenklaturze zoologicznej stosuje się skrót Costa (O.G. Costa) przy oznaczeniu taksonu opisanego przez Oronzia Gabriela Costę, np. Dactylopius coccus Costa.

Biografia

Oronzio Costa urodził się w rodzinie Domenico i Vity Manieri w Alessano 26 sierpnia 1787 roku. Najpierw uczył się w Lecce. Od 1808 roku mieszkał w Neapolu, gdzie ukończył studia medyczne. Praktykę lekarską rozpoczął w Lecce. Stworzył prywatną kolekcję minerałów i skamieniałości. Zaczął prowadzić darmowe wykłady dla zainteresowanych. W 1813 roku został zatrudniony jako nauczyciel fizyki i chemii w Kolegium Królewskim w Lecce (wł. Reale Collegio). Za tę pracę nie pobierał wynagrodzenia^[1]. W 1824 roku przeniósł się do Neapolu, gdzie rozpoczął współpracę z państwowymi i prywatnymi instytucjami naukowymi (m.in. Accademia Pontaniana). W latach 1827–1839 odbył szereg wypraw naukowych po Południowych Włoszech. W 1831 roku Costa był członkiem delegacji prowadzącej w Wiedniu obserwacje i badania w związku z epidemią cholery. W 1836 został profesorem Uniwersytetu w Neapolu^[2].

Naukowiec udostępniał studentom własne zbiory, organizował wyprawy do Francji i Szwajcarii. Obserwacje przyrodnicze zaczęli prowadzić również dwaj jego synowie: Achille i Giuseppe. W 1849 został pozbawiony katedry uniwersyteckiej. Prowadził nadal badania w oparciu o własne zbiory i obserwacje. Po przyłączeniu Neapolu do Królestwa Włoch był ponownie związany z uniwersytetem jako emerytowany profesor. Został wybrany do włoskiej Izby Deputowanych, w której zasiadał w latach 1861–1865. Zmarł w Neapolu 7 listopada 1867 roku^[2][3].

Niektóre dzieła

• Fauna Vesuviana (1827).
• Fauna di Aspromonte (1828).
• Fauna del Regno di Napoli ossia enumerazione di tutti gli animali che abitano le diverse regioni di questo regno ..., 16 tomów, Neapol, Torchi del Tramater, 1832–1836. (kontynuował syn Achille^[4])
• Paleontologia del Regno di Napoli contenente la descrizione e figura di tutti gli avanzi organici fossili racchiusi nel suolo di questo regno, 3 tomy, Neapol, 1857–1863;
• Vocabolario zoologico comprendente le voci volgari con cui in Napoli e in altre contrade del Regno appellansi animali o parti di essi, con la sinonimia scientifica ed italiana, Neapol, 1846.

Niektóre taksony opisane przez Costę

• Dactylopius Costa 1829 – rodzaj pluskwiaków z rodziny Dactylopiidae
• Acinipe calabra Costa 1828 – owad z rzędu Orthoptera
• Alburnus albidus Costa 1838 – ryba z rodziny Cyprinidae
• Cyclosa insulana Costa 1834 – pająk z rodziny Araneidae
• Dactylopius coccus Costa 1835 – pluskwiak z rodziny Dactylopiidae
• Himacerus mirmicoides Costa 1834 – pluskwiak z rodziny Nabidae
• Nemesia meridionalis Costa 1835 – pająk z rodziny Nemesiidae
• Prionotropis appula Costa 1836 – owad z rodziny Pamphagidae
• Clinidium canaliculatum Costa 1839 – owad z rodziny Rhysodidae

Taksony nazwane na cześć Costy

• Alpaida costai Levi 1988 – pająk z rodziny Araneidae
• Esunculus costai Kaup 1856 – synonim Albula vulpes Linnaeus 1758, ryba z rodziny Albulidae
• Italopodisma costai Targioni-Tozzetti 1881 – owad z rodziny Acrididae

Przypisy