Pál Járdányi

Pál Járdányi
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

30 stycznia 1920
Budapeszt

Pochodzenie

węgierskie

Data i miejsce śmierci

27 lipca 1966
Budapeszt

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor, muzykolog

Multimedia w Wikimedia Commons

Pál Járdányi (ur. 30 stycznia 1920 w Budapeszcie, zm. 27 lipca 1966 tamże[1][2]) – węgierski kompozytor i muzykolog.

Życiorys

W wieku 6 lat rozpoczął naukę gry na skrzypcach, w wieku 10 na fortepianie[2]. W latach 1936–1940 studiował w Akademii Muzycznej w Budapeszcie grę na skrzypcach u Ede Zathureczkyego[2], a w latach 1938–1942 kompozycję u Zoltána Kodálya i Alberta Siklósa[1][2]. W 1943 roku uzyskał ponadto tytuł doktora filozofii na Uniwersytecie Budapeszteńskim na podstawie dysertacji A kidei magyarság világi zenéje[1][2]. W latach 1946–1959 był wykładowcą Akademii Muzycznej w Budapeszcie[1][2]. Działał też jako krytyk muzyczny[1][2]. Od 1948 roku był zatrudniony w Węgierskiej Akademii Nauk, od 1960 roku kierował jej wydziałem muzycznym[2]. Otrzymał nagrodę im. Erkela (1952 i 1953) oraz nagrodę im. Kossutha (1954)[1][2]. Opublikował pracę Magyar népdaltípusok (Budapeszt 1961)[1].

Twórczość

Styl Járdányia, ukształtowany pod wpływem twórczości Zoltána Kodálya i Béli Bartóka, cechuje się wyraźnymi elementami folklorystycznymi[2]. Po 1949 roku kompozytor podporządkował się narzuconym odgórnie wymogom socrealizmu, znacznie upraszczając swój język dźwiękowy[2]. W pracy muzykologicznej zajmował się typologią pieśni ludowych oraz wpływem uwarunkowań społecznych i geograficznych na formy i styl muzykowania ludowego[2].

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])

Utwory orkiestrowe

  • Sinfonietta na orkiestrę smyczkową (1940)
  • Divertimento concertante (1949)
  • poemat symfoniczny Tisza mentén (1951)
  • Symfonia „Vörösmarty” (1953)
  • Borsodi rapszódia (1953)
  • Marsz symfoniczny (1953)
  • Koncert na harfę i orkiestrę kameralną (1959)
  • Vivente e moriente (1963)
  • Concertino na skrzypce i orkiestrę smyczkową (1964)
  • Székely rapszódia (1965)

Utwory kameralne

  • Sonata na skrzypce i fortepian (1944)
  • 2 kwartety smyczkowe (1947, 1954)
  • Sonata na flet i fortepian (1952)
  • Fantazja i wariacje na kwintet dęty (1955)
  • Kwartet na 3 skrzypiec i wiolonczelę (1958)
  • Trio smyczkowe (1959)

Utwory fortepianowe

  • Rondo (1939)
  • Sonata (1940)
  • Sonata na 2 fortepiany (1942)
  • Bolgár ritmusok na fortepian na 4 ręce (1946)

Utwory wokalne

  • Missa brevis in modo gregoriano na chór a cappella z sopranem i basem solo (1940)

Przypisy

  1. a b c d e f g h Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 3 Haar–Levi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 1719. ISBN 978-0-02-865528-4.
  2. a b c d e f g h i j k l m Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 4. Część biograficzna hij. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1993, s. 427–428. ISBN 83-224-0453-0.
  • ISNI: 0000000109859143
  • VIAF: 71581736
  • LCCN: n80106841
  • GND: 130866784
  • BnF: 13936978m
  • SUDOC: 118805673
  • NLA: 36049191
  • NKC: kup20010000043895
  • NTA: 074963201
  • BIBSYS: 90517324
  • CiNii: DA09043749
  • Open Library: OL5282175A
  • PLWABN: 9810579810505606
  • NUKAT: n2003039101
  • J9U: 987007282691905171
  • LNB: 000275814
  • LIH: LNB:BcY/;=Bf
  • NSZL: 41775
  • WorldCat: lccn-n80106841