Schematyzm diecezjalny
Schematyzm diecezjalny (z gr. σχῆμα – figura, plan) – rocznik urzędowy, kościołów i duchowieństwa diecezji wydawany w języku łacińskim, a od I połowy XX wieku coraz częściej w językach narodowych. Schematyzmy są cennym źródłem archiwalnym dla historyków Kościoła XIX i XX wieku[1].
Charakterystyka
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Schematismus_cleri_archidioeceseos_metropolitanae_graeco_catholicae_Leopolensis.jpg/220px-Schematismus_cleri_archidioeceseos_metropolitanae_graeco_catholicae_Leopolensis.jpg)
Schematyzmy posiadają zwykle podobny układ treści. Na początku zamieszczany jest wykaz hierarchii Kościoła katolickiego w danym kraju oraz wykaz chronologiczny biskupów diecezjalnych od początków powstania diecezji. Dalej wylicza się stanowiska i urzędy kościelne w konsystorzu diecezjalnym (kapituła i kuria biskupia). Najobszerniejszą część schematyzmu stanowi wykaz dekanatów z parafiami, z których każda posiada odrębny opis: wymienia się liturgiczne wezwanie świętego patrona, datę ufundowania, czasem nazwiska patronów tytularnych (czyli fundatorów kościoła), duchownych posługujących w parafii oraz liczbę wiernych parafii (łac. numerus animarum). Na końcu znajdują się zwykle spisy alumnów seminarium duchownego oraz członków zakonów męskich i żeńskich w diecezji, a także indeksy alfabetyczne[2].
Schematyzmy greckokatolickie
W schematyzmach cerkiewnych podawane są spisy osób duchownych wraz z najważniejszymi danymi osobowymi (rok urodzenia, rok wyświęcenia), osób związanych z cerkwią, spisy parafii w dekanatach, ilość wiernych z każdej miejscowości w parafii, w późniejszym czasie też stan majątku cerkiewnego. Najstarszy schematyzm ukazał się w Eparchii Mukaczewskiej w 1814 roku, schematyzmy w Eparchii Przemyskiej zaczęły się ukazywać od 1828 roku. W Archieparchii Lwowskiej schematyzmy zaczęły się ukazywać od 1832 roku, w Eparchii Stanisławowskiej od 1886 roku, w Eparchii Preszowskiej od 1848, a w Apostolskiej Administracji Łemkowszczyzny od 1936 roku. Schematyzmy ukazywały się początkowo w języku łacińskim, później w języku łacińskim lub ukraińskim, a następnie tylko w języku ukraińskim[3].
Schematyzmy dostępne on-line
Diecezje rzymskokatolickie
Diecezja | Roczniki |
---|---|
Częstochowska | zob. Schematyzm Diecezji Częstochowskiej |
Gnieźnieńska | zob. Schematyzm Archidiecezji Gnieźnieńskiej |
Kamieniecka | 1847, 1859–1860 |
Katowicka | 1924, 1927, 1934, 1936, 1928–1932, 1938 |
Kielecka | 1914, 1916, 1918–1922, 1924–1939, 1940/1941, 1946 |
Krakowska | zob. Schematyzm Archidiecezji Krakowskiej |
Legnicka | 1992, 1992–1997, 2002, 2004 |
Lubelska | zob. Schematyzm Diecezji Lubelskiej |
Lwowska | zob. Schematyzm Archidiecezji Lwowskiej |
Łódzka | 1922–1926, 1929–1932, 1936–1937 |
Łomżyńska | 1925, 1927–1932, 1935, 1937–1938, 1926, 1933, 1934, 1936, 1939, 1947, 1948 |
Łucka | 1843, 1926–1934, 1936–1938 |
Łucka i Żytomierska | 1849, 1852, 1876–1877, 1889, 1892, 1894, 1902, 1904–1907, 1910, 1914, 1920–1921, 1923, 1925 |
Mińska | 1843, 1922, 1925 |
Mohylewska | 1810, 1811–1812, 1814–1815, 1817–1847, 1861, 1877, 1885, 1897, 1898, 1901, 1912, 1914, 1917, 1923, 1928, 1929–1932 |
Opolska | 1947 |
Pelplińska | 1929, 1930, 1931, 1932, 1933, 1934, 1936, 1937, 1938, 1939 |
Pińska | 1927–1932, 1933/1934, 1935, 1936–, 1937–1938, 1939 |
Płocka | 1861 |
Poznańska | zob. Schematyzm Archidiecezji Poznańskiej |
Przemyska | zob. Schematyzm Diecezji Przemyskiej |
Sandomierska | 1834, 1835, 1837, 1842, 1843, 1845, 1848, 1881, 1885, 1886, 1913, 1917, 1920, 1929, 1930, 1932–1939, 1941–1946, 1947 |
Sejneńska i Augustowska | 1852, 1857, 1881–1914, 1906–1907, 1909–1910, 1912–1914, 1924 |
Siedlecka | 1922–1925, 1925–1928, 1929–1939, 1946–1947 |
Tarnowska | zob. Schematyzm Diecezji Tarnowskiej |
Telszańska | 1880 |
Tyniecka | 1826 |
Tyraspolska | 1866 |
Warszawska | 1887, 1935, 1936, 1937, 1938, 1939, 1948 |
Wileńska | 1854–1855, 1857, 1869, 1872, 1875, 1904, 1908–1909, 1914, 1922–1938, 1938, 1939 |
Włocławska | zob. Schematyzm Diecezji Włocławskiej |
Wrocławska | zob. Schematyzm Archidiecezji Wrocławskiej |
Diecezje greckokatolickie
Eparchia | Roczniki |
---|---|
Apostolska Administracja Łemkowszczyzny | 1936 |
Chełmska | 1863 |
Lwowska | 1836, 1840, 1842–1845, 1848, 1850–1851, 1855–1868, 1871–1872, 1874–1882, 1882–1883, 1886–1889, 1891–1901, 1903–1907, 1909–1912, 1914, 1924, 1928, 1927, 1930, 1932/33, 1938 |
Lwowska i Stanisławowska | 1885 |
Przemyska | zob. Schematyzm Greckokatolickiej Eparchii Przemyskiej |
Stanisławowska | 1886–1938 |
Diecezje ormiańskokatolickie
Diecezja | Roczniki |
---|---|
Lwowska | 1861, 1864, 1871–1872, 1875–1876, 1880, 1882, 1884–1892, 1894, 1897–1898, 1900–1902, 1908–1912, 1914, 1918, 1920, 1924– 1929, 1933, 1935 |
Zobacz też
- Schematyzm Archidiecezji Gnieźnieńskiej
- Schematyzm Archidiecezji Krakowskiej
- Schematyzm Archidiecezji Lwowskiej
- Schematyzm Archidiecezji Poznańskiej
- Schematyzm Archidiecezji Wrocławskiej
- Schematyzm Diecezji Częstochowskiej
- Schematyzm Diecezji Lubelskiej
- Schematyzm Diecezji Przemyskiej
- Schematyzm Diecezji Tarnowskiej
- Schematyzm Diecezji Włocławskiej
- Schematyzm Greckokatolickiej Eparchii Przemyskiej