Sztab kryzysowy

Sztab kryzysowy – to ogniwo pomocnicze^[1], zespół, który odpowiada za przygotowanie do kryzysu^[2], ale także planowanie i podejmowanie działań, gdy do zdarzenia kryzysowego dojdzie.

Na poziomie państwa, w administracji publicznej, podejmowanie decyzji w przypadku zdarzeń o znacznych rozmiarach z którymi nie mogą sobie poradzić pojedyncze podmioty i służby reguluje Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym^[3]. Jednak w samej ustawie nie pada pojęcie sztabu kryzysowego. Zdefiniowany został natomiast między innymi Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego, jako organ opiniodawczo-doradczy właściwy w sprawach inicjowania i koordynowania działań podejmowanych w zakresie zarządzania kryzysowego^[3]. Ustawa o zarządzaniu kryzysowym wskazuje również, iż główne kompetencje w zakresie zarządzania kryzysowego posiada Prezes Rady Ministrów, następnie na kolejnym poziomie Wojewoda^[3] poprzez Wojewódzki Zespół Zarządzania Kryzysowego^[4] czy Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego^[5]. W ustawie nie pada pojęcie sztab kryzysowy, ale z uwagi na zakres kompetencji uznaje się, że jest to pojęcie tożsame z Wydziałami Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego^[6] lub Zespołami Zarządzania Kryzysowego^[7]. Na poziomie powiatów za proces zarządzania kryzysowego odpowiada Starosta, zaś na poziomie gmin Wójt lub Burmistrz. Ich organami pomocniczymi w zakresie w zarządzania kryzysowego mogą być powiatowy lub gminny zespół zarządzania kryzysowego^[8]. Często dla powyższych, przyjętych w ustawie nazw organów, zamiennie stosuje się nazwę „sztab kryzysowy”^[9], chociaż taki termin w ustawach nie występuje.

Idea sztabu kryzysowego zawiera się w zadaniach i konstrukcji zespołu zarządzania kryzysowego^[10]. Samo słowo „sztab” pojawia się natomiast w szeregu dokumentów i rozporządzeń, w tym np. w Zarządzeniu nr 213 Komendanta Głównego Policji z dnia 28 lutego 2007 r. w sprawie metod i form przygotowania i realizacji zadań Policji w przypadkach zagrożenia życia i zdrowia ludzi lub ich mienia albo bezpieczeństwa i porządku publicznego^[1]. Sztab jest na przykład ogniwem pomocniczym Dowódcy, zaś we wskazanym rozporządzeniu (art. 11) sztab kryzysowy jest tożsamy z pojęciem „sztab”^[1].

Każdorazowo w kontekście różnych rodzajów kryzysów, pojawia się obszar zarządzania komunikacją. Pojęciem nierozerwalnie związanym z sytuacją kryzysową jest zatem zarządzanie informacją^[11]. Działania te realizowane są przez sztab kryzysowy lub jego członków, np. rzeczników prasowych. Sztab kryzysowy na poziomie definicyjnym odnajdujemy zatem głównie w obszarze zarządzania komunikacją (public relations)^[12][2][13], ale także w kontekście kompleksowego zarządzania danym podmiotem^[14].

Sztab wykorzystywany w obszarze komunikacji

Sztab kryzysowy w obszarze komunikacji definiowany jest jako zespół powoływany w celu przygotowania i zabezpieczenia podmiotu (firmy, organizacji) na wypadek zaistnienia kryzysu wizerunkowego. Stanowi także wsparcie podczas kryzysów. Może zostać powołany przed podjęciem działań lub w trakcie przygotowania do wystąpienia sytuacji kryzysowej. Najczęściej jednak, co wynika z praktyki gospodarczej, zawiązuje się na początku – przed lub po audycie, po antykryzysowej burzy mózgów lub wówczas, gdy kryzys wizerunkowy już zaistnieje^[15][2]. Opisywany jest najczęściej w literaturze przy okazji omawiania obszaru jakim jest zarządzanie w sytuacjach kryzysowych^[16].

Dobór członków sztabu kryzysowego zależy od wielu zmiennych wynikających z sytuacji, z którą zmaga się doświadczany kryzysem podmiot, powinien ponadto uwzględniać predyspozycje i umiejętności tworzących go osób, które za każdym razem muszą być w stanie podołać przypisanym im zadaniom^[13]. W skład tej grupy wchodzą zwykle pracownicy o strategicznym znaczeniu dla organizacji^[2].

Członkowie sztabu kryzysowego w obszarze komunikacji

W przypadku budowy sztabu, ale w kontekście kryzysów wizerunkowych mogą się znaleźć^[13]:

• lider, np. członek zarządu kierujący pracami sztabu, który planuje, ale także zatwierdza działania^[14]
• rzecznik prasowy i/lub osoba zajmująca się media relations (specjalista lub ekspert public relations), czyli ktoś, kto przyjmie na siebie odpowiedzialność za całokształt treści ustalonych i eksponowanych na zewnątrz,
• osoba reprezentująca zespół lub dział dotknięty zdarzeniem kryzysowym, np. menedżer odpowiedzialny za ten obszar, co ma szczególne znaczenie z uwagi na wiedzę pochodzącą bezpośrednio ze źródła problemów,
• psycholog, wykorzystywany szczególnie wtedy, gdy dochodzi do zaangażowania emocjonalnego uczestników – niektóre osoby poszkodowane przez kryzys odczuwają jego skutki nie tylko w kontekście kategorii finansowych, działania firmy, jej przyszłości, lecz także w obszarze kondycji psychicznej,
• inne osoby, w zależności od potrzeb, takie jak mediator, którego zadania mogą być związane z ustalaniem warunków porozumienia między stronami konfliktu (jeżeli występują problemy na linii pracodawca–pracownik lub jego przedstawiciele, tacy jak rady pracownicze lub związki zawodowe), prawnik, specjalista ds. BHP,
• w wyjątkowych przypadkach do zespołu kryzysowego dobiera się reprezentantów firmy monitorującej media – jako wsparcie analityczne i eksperckie.

Przypisy