1630

Ovo je članak o godini 1630.

Godina 1630 (MDCXXX) bila je redovna godina koja počinje u utorak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u petak po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

1630 na Wikimedijinoj ostavi

Događaji

• 18. 1. - Nicolò Contarini je novi mletački dužd (do 1631).
• 3. 3. - Holanđani uzeli Recife Portugalcima, uspostavljaju Holandski Brazil (do 1654).
• mart - Fedorovičev ustanak: pobunili se kozaci u Poljskoj-Litvaniji, traje do juna.
• 8. 5. - Marčanski iguman Maksim Predojević imenovan za vretanijskog episkopa (upravljao i ranije zbog bolesti episkopa Simeona) - upućen kod pape Urbana VIII, ali on odlazi kod patrijarha Pajsija^[1][2].
• svibanj - Kralj Ferdinand na Ugarskom saboru obećava Hrvatima rješenje vlaškog pitanja^[2].
• lipanj - Njemački sabor u Regensburgu: Ferdinand II Štajerski želi da njegov sin Ferdinand bude izabran za cara ali nije prihvaćeno (i utjecajem kapucina Josipa, izaslanika Luja XIII); prihvaćen zahtjev da bude smjenjen zapovjednik Wallenstein^[2].
• jun - Italijanska kuga 1629-31 stiže i do Venecije gde će odneti trećinu stanovništva;
  • 1630-32 - Posljednja^[3] epidemija kuge u Istri, neka mjesta nestala, mnoga izgubila većinu stanovništva^[4] (npr. iz Dvigrada prelaze u Kanfanar).
• jun - jul - Puritanska migracija u Novu Englesku: jedanaest brodova Winthropove flote sa 700 Puritanaca stiže u Koloniju Zaljeva Massachusetts na čelu sa Johnom Winthropom, prvim guvernerom kolonije.
  • Winthrop na palubi održao propoved "Uzor hrišćanskog milosrđa", poznatu po izrazu "Grad na brdu".
• jun - novembar - Osmansko-safavidski rat (1623-39): veliki vezir Gazi Husrev-paša bezuspešno opseda Bagdad.
• 6. 7. - Švedska intervencija u Tridesetogodišnjem ratu: kralj Gustav II Adolf se iskrcao u Nemačkoj sa 13.000 vojnika.
• 18. 7. - Rat za mantovsko nasleđe: Mantova poharana od carske vojske pod komandom Aldringena i Gallasa.
• 20. 7. - Gustav II Adolf zauzima Ščećin.
• 13. 8. - Smenjen carski komandant Albrecht von Wallenstein (dobio ukaz 6. 9.).
• 4. 9. (25. 8. po j.k.) - Stettinski ugovor: Vojvodstvo Pomeranija pod švedskom vojnom kontrolom.
• 17. 9. (7. 9. po j.k.) - Osnovan Boston u Masačusetsu.
• 5. 10. - Vlaški statuti (Statuta Valachorum) - unutrašnja autonomija "Vlaha" između Save i Drave (Varaždinski generalat)^[5], ali sukobi sa vojnim zapovjednicima se zaoštravaju^[2][6][7].
• 13. 10. - Regensburški mir okončava Rat za mantovsko nasleđe - Carlo I di Gonzaga-Nevers potvrđen za vojvodu.
• 22. 10. - Mletački dužd Contarini obećao na zahtjev Signorie da će podići crkvu u čast Blažene Djevice Marije (biće to Santa Maria della Salute).
• 5. 11. - Madridski ugovor okončava Anglo-španski rat (1625-30): rat je Englesku koštao mnogo novca i doprineo rušenju odnosa kralja i parlamenta.
• 10 - 12. 11. - "Dan nasamarenih": Maria de' Medici i njene pristalice poverovali da su srušili kardinala Richelieua, ali ona je prognana sa dvora.
• 29. 11. - João postaje vojvoda od Braganse.
• 1. 12. - Đorđe I Rakoci izabran za erdeljskog kneza (do 1648).

Kroz godinu

• Oko ove godine se u Bosni javljaju kapetanije (kapudanlik)^[8].
• Osnovano Jevrejsko groblje u Sarajevu.
• Opljačkani krajevi prema Siraču^[9].
• Srpske krajiške čete iz Gomirja premeštene sa vojvodama u Modruš^[10].
• U Zagrebu je održana crkvena sinoda za svećenstvo zagrebačke biskupije.
• 1630-56 - Pokret za oslobađanje hrišćana u Osmanskom carstvu (tj. Staroj Srbiji)^[11][12].
• Iznenadna poplava nanela veliku štetu Kabi, sultan Murat IV odmah naređuje opravku kojom građevina dobija današnji oblik.
• Prema folkloru, Li Zicheng, čovek koji će zbaciti dinastiju Ming, odmetnuo se zbog nepravde i pridružio pobunjeničkoj vojsci u Shaanxiju.
• Johann Heinrich Alsted izdao Encyclopaedia, Septem Tomis Distincta u 35 knjiga.
• Engleski i francuski kolonisti se vratili na Tortugu pored Haitija - ostrvo će postati utočište bukanira.
• Englezi naselili Paramaribo u Surinamu.
• Počinje Dekanska glad 1630-32 u centralnoj Indiji.
• Prvi put se javlja Allonge perika.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1630.

• 1627-30 - Shivaji, osnivač Maratha carstva († 1680)
• 28. 3. - Silvestro Valiero, mletački dužd († 1700)
• 8. 6. (29. 5. po j.k.) - Charles II, kralj Engleske, Škotske i Irske († 1685)
• 14. 10. - Sofija Hanoverska, naslednica britanske krune († 1714)
• 18. 11. - Eleonora Magdalena Gonzaga, supružnica cara Ferdinanda III († 1686)
• ? - Fran Đivo Gundulić, austrijski časnik, diplomat († 1700)
• ? - Kalinik II Carigradski, vaseljenski patrijarh († 1702)
• pribl. - Stenjka Razin - donski kozak, vođa ustanka († 1671)
• pribl. - Petar Bogdani, književnik i nadbiskup († 1689)
• pribl. - Hasan-dede Kaimi, pjesnik († 1691)
• pribl. - Augustin Benković, pavlinski general († 1702)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1630.

• januar? - Simeon Vretanja, marčanski episkop
• 26. 1. - Henry Briggs, matematičar (* 1561)
• 10. 2. - Tomaž Hren, ljubljanski biskup (* 1560)
• 26. 7. - Karlo Emanuel I, savojski vojvoda (* 1562)
• 18. 9. - Melchior Klesl, bečki biskup i kardinal (* 1552)
• 22. 9. - Yuan Chonghuan (pogubljen), mingovski general (* 1584)
• 25. 9. - Ambrosio Spinola, italijansko-španski vojskovođa (* 1569)
• 15. 11. - Johannes Kepler, astronom (* 1571)

Reference

Literatura

• Rudolf Horvat, Ban Sigismund Erdedi (hr Wikisource)
• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5