Üniversite Reformu : Hazırlık, Kanun sonrası, Kaynakça Vikipedi: Özgür Ansiklopedi

Üniversite Reformu

Atatürk Devrimleri
Makale serilerinden

Siyaset Saltanatın Kaldırılması Cumhuriyetin İlanı Halifeliğin Kaldırılması Laikliğin Anayasa'ya girmesi Kadınlara Siyasal Hakların Tanınması
Toplumsal Şapka Devrimi Tekke, Zâviye ve Türbelerin Kapatılması Soyadı Kanunu Lâkap ve Unvanların Kaldırılması Uluslararası Ölçülerin Kabulü Kıyafet İnkılâbı
Eğitim ve kültür Öğretimin Birleştirilmesi Harf Devrimi Millet Mektepleri Türk Dil ve Türk Tarih Kurumlarının Kurulması Üniversite Reformu Güzel Sanatlarda Yenilikler
Ekonomi İzmir İktisat Kongresi Aşarın Kaldırılması Çiftçinin Özendirilmesi Toprak reformu Örnek Çiftliklerin Kurulması Sanayi Teşvik Kanunu Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı Tarım Kredi Kooperatifleri'nin kurulması Kabotaj Kanunu Yüksek Ziraat Enstitüsü'nün kurulması
Hukuk Mecellenin Kaldırılması Medeni Kanunun Kabulü Türk Ceza Kanunu
g t d

Üniversite Reformu, modern tarzda yükseköğretim ihtiyacını karşılamayan Darülfünun'un yerine, bu ihtiyacı karşılayacak okulların kurulmasını amaçlayan 2252 sayılı ve 1933 tarihli kanuna dayanan reform hareketidir.

Hazırlık

Cumhuriyetin ilanı ile birçok alanda reform yapıldı. Modern eğitim anlayışı Tevfik Fikret, Ziya Gökalp gibi düşünürlerce öngörülmüştü. Düşünce, vicdan ve bilim etkinliği özgür bireyler yetiştirmek amacıyla üniversite reformu yapıldı. Bireylerin insanî çerçevede etnik, kültürel veya dinî kimliğe bakmaksızın bilim yapabileceği üniversiteler kurulması gerekmişti. Daha önceden resmi yapıyı temsil eden ve sınırlanmış bir yükseköğretim sistemi varken, özerk yapılı objektif kurumlar olmalıydı. Ankara Hukuk Mektebi (1924), Gazi Eğitim Enstitüsü (1926) ve Ziraat Enstitüsü’nün (1930) cumhuriyetin hedefleri doğrultusunda kurulan yükseköğretim kurumlarıydı. İsviçreli Profesör Albert Malche Türkiye'ye davet edilerek çağdaş eğitim kurumlarının tasarlanmasında yardım istendi.

Kanun sonrası

Albert Malche'nin verdiği rapor doğrultusunda 1933 tarih ve 2252 sayılı kanun çıkarıldı. 1933'te İstanbul Dârülfünunu kapatılarak yerine İstanbul Üniversitesi kuruldu. Hocaların yarıdan fazlasının görevine son verilerek yerlerine yenileri görevlendirildi. Almanya’dan göç ederek Türkiye’ye gelen hocalar üniversite anlayışının yerleşmesinde yardımcı oldu. Üniversite, fakülte, rektör kavramları 1933'teki reform hareketiyle oluştu. Yüksek Mühendis Mektebi 1944'te İstanbul Teknik Üniversitesi olarak yapılandı. Ankara’da daha önce açılan yüksek mektep, fakülte ve enstitülerin bir araya getirilmesiyle 1946’da Ankara Üniversitesi oluşturuldu. II. Dünya Savaşı'ndan sonra üniversite düzenlemesi yürürlükten kaldırılarak 4936 sayılı yeni kanunla üniversitelere özerklik verildi. 1955-1957 arasında Karadeniz Teknik Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi ve Atatürk Üniversitesi kuruldu. 1967’de Hacettepe Üniversitesi ve 1971’de Boğaziçi Üniversitesi kuruldu. 1973-1981 arasında Diyarbakır, Eskişehir, Adana, Sivas, Malatya, Elazığ, Samsun, Konya, Bursa ve Kayseri'de on yeni üniversite inşa edildi.

Kaynakça

http://higheredu-sci.beun.edu.tr/pdf/pdf_HIG_1519.pdf21 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://higheredu-sci.beun.edu.tr/text.php3?id=151921 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://web.deu.edu.tr/ataturkilkeleri/pdf/1.ciltsayi2/c1_s2_saadet_tekin.pdf25 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://sbe.erciyes.edu.tr/dergi/sayi_5/Atat%C3%BCrk'%C3%BCn%20%C3%96nderli%C4%9Finde%201933%20%C3%9Cniversite%20Reformu%20-%20Yrd.Do%C3%A7.Dr.%20Ersoy%20TA%C5%9EDEM%C4%B0RC%C4%B0.pdf21 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
https://web.archive.org/web/20140222030300/http://sablon.sdu.edu.tr/fakulteler/iibf/dergi/files/2007-1-5.pdf
http://sbe.erciyes.edu.tr/dergi/sayi_18/03_arslan.pdf16 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.