İndira Gandi

İndira Gandhi
Hindistan Başbakanı
Görev süresi 14 Ocak 1980 - 31 Ekim 1984
Yerine geldiği	Charan Singh
Yerine gelen	Rajiv Gandhi
Görev süresi 24 Ocak 1966 - 24 Mart 1977
Yerine geldiği	Gulzarilal Nanda (Geçici)
Yerine gelen	Morarji Desai
Kişisel bilgiler
Doğum	19 Kasım 1917(1917-11-19) Allahabad, Britanya Hindistanı
Ölüm	31 Ekim 1984 (66 yaşında) Yeni Delhi, Hindistan
Partisi	Hindistan Ulusal Kongresi
Evlilik(ler)	Feroze Gandhi
Dini	Hinduizm
İmzası

İndira Priyadarşini Gandhi (d. 19 Kasım 1917, Allahabad, Britanya Hindistanı - ö. 31 Ekim 1984, Yeni Delhi, Hindistan), Hindistan'da 2 defa (1966-77, 1980-84) başbakanlık yapmış politikacı. Hindistan tarihindeki tek kadın başbakan olan Gandhi, ayrıca en uzun süre görev yapan ikinci başbakandır.

Yaşamı

Mahatma Gandhi ile herhangi bir akrabalığı olmayan İndira Gandhi, Kongre Partisi başkanı Motilal Nehru'nun torunu, Bağımsız Hindistan'ın ilk başbakanı olan milliyetçi önder Cavaharlal Nehru'nun tek çocuğudur. Gandhi, Batı Bengal'deki Visva-Bharati Üniversitesi ve Oxford Üniversitesi'nde öğrenim gördü. 1942'de, Oxford'da tanıştığı bir Parsi öğrenci olan, Hindistan Ulusal Kongresi'nin (INC, Kongre Partisi) üyesi Feroze Gandhi (ö. 1960) ile evlendi. Rajiv(1944) ve Sanjay (1946) isimli iki oğlu oldu.

Siyasi kariyeri

Üniversite eğitiminden sonra Hindistan'a döndüğünde babasının aktif siyaset içerisindeki rolüne destek olmak amacıyla ona danışmanlık yapmaya başladı. 1947 ile 1964 arasında, 1936'dan beri dul olan babasının yanında siyaset mesleğini öğrendi. 1938'de Kongre Partisi üyesi olan Gandhi, 1955'ten sonra partinin yürütme komitesinde yer aldı. 1959'da parti başkanlığına seçildi. 1964'te Nehru'nun yerine geçen Lal Bahadur Shastri'nin hükûmetinde enformasyon ve yayın bakanı oldu.

Shastri'nin ani ölümü (Ocak 1966), Kongre'yi güç durumda bıraktı. Bunun üzerine, Kongre Partisi'nin sağ ve sol kanatlarının vardığı uzlaşma sonucunda başbakanlığı üstlendi (Ocak 1966). Ama başbakanlığı sırasında eski bakanlardan Morarci Desai'nin önderliğindeki sağ kanadın sürekli muhalefetiyle karşılaştı. 1967 seçimlerinde mutlak çoğunluğu sağlayamayınca Desai'yi başbakan yardımcılığına getirmek zorunda kaldı.^[1] Ağustos 1969'da, Kongre Partisi'nin resmi adayına karşın "kendi" adayı V. V. Giri'nin cumhurbaşkanlığına seçilmesini sağlayarak parti içinde bir bölünmeye yol açtı. Kendisi de "Kongre-R" adı verilen sol kanadın başına geçti. 1971 erken genel seçimlerinde eski Kongre Partisi'nin yasal ardılı olarak ortaya çıktı ve tutucu partilerin oluşturduğu koalisyona karşı ezici bir zafer kazandı.

Seçimlerden kısa süre sonra ayrılıkçı bir ayaklanmanın patlak verdiği Doğu Pakistan'a giren Hindistan birlikleri Pakistan kuvvetlerini yenilgiye uğrattı. Birkaç hafta sonra Doğu Pakistan'da Bangladeş adıyla bağımsız bir devlet kuruldu (Aralık 1971).

Bu arada Kongre Partisi'nin ikiye ayrılması nedeniyle Mart 1972'de yapılan genel seçimlerde Gandhi'nin önderliğindeki "Yeni Kongre Partisi" ezici bir zafer kazandı.

Bunun üzerine Gandhi, Temmuz 1969'da açıklanan reformlara girişti: büyük bankaları ve sigorta şirketlerini millileştirdi, hükümdar ödeneklerini ve mihrace ayrıcalıklarını kaldırdı. Ama gerçek bir tarım reformuna girişilemedi; enflasyon oldukça yüksekti. Şubat ve Mart 1974'te fiyat artışları ve işsizlik nedeniyle Gucerat ve Bihar'da ciddi ayaklanmalar meydana geldi.

1972 seçimlerinde yenilgiye uğrayan sosyalist muhalefet Gandhi'yi seçim yasalarını çiğnemekle suçlayarak mahkemeye verdi. Allahabad Yüksek Mahkemesi'nin Haziran 1975'te aleyhinde karar vermesi üzerine Parlamento'daki koltuğunu yitirme tehlikesiyle karşı karşıya kalan Gandhi, olağanüstü durum ilan ederek siyasi muhaliflerini tutuklattı ve kişisel özgürlükleri kısıtlayan bir dizi yasa çıkardı

Oğlu Sanjay'ın "halk otomobili" girişiminin başarısızlığıa uğraması, doğum kontrolü uygulamasının halkın kısırlaştırılması olarak algılanması^{[kaynak belirtilmeli]} Gandhi'yi 1977'de erken seçime gitmeye zorladı. Canata Partisi'nin (JD) çevresinde toplanan, Morarci Desai'nin yönetimindeki muhalefetin Mart 1977 genel seçimlerini kazanması olağanüstü duruma son verdi. Morarci Desai de başbakan oldu.

1978 başlarında Kongre Partisi'nden ayrılarak Hindistan Ulusal Kongresi-İndira (INC-I) adıyla yeni bir parti kurdu. Başbakanlığı sırasında görevini kötüye kullanmakla suçlanarak hakkında dava açılmasına karşın, Kasım 1978'de milletvekili seçilmeyi başardı. Ama bir ay sonra, milletvekillerinin kararıyla Parlamento'dan uzaklaştırıldı ve bir hafta hapiste tutuldu.

Janata Partisi ve lideri Morarci Desai'nin sadece Kongre Partisi'ni yenilgiye uğratacak kadar gücü olduğu, ülke yönetiminde başarısız kalmasıyla anlaşılmıştır.^[2] Buna ek olarak Janata Partisi içinde baş gösteren çekişmeler Ağustos 1979'da hükûmetin düşmesine yol açtı. Ocak 1980'de yapılan Lok Sabha (Halk Meclisi) seçimlerinde, Gandhi'nin yeni partisi sandalyelerin üçte ikisini kazandı. Yıl boyunca güçlü bir kampanya yürütmüş olan Gandhi, iki bölgeden milletvekili seçilmeyi başardı ve siyasi danışmanlığını üstlenmiş olan oğlu Sancay Gandhi'nin de meclise girmesini sağladı. 14 Ocak'ta yemin ederek başbakanlık görevine başlamasından sonra, kendisinin ve oğlunun aleyhine açılmış bütün davalar da düştü.

Sancay Gandhi'nin Haziran 1980'de bir uçak kazasında ölmesinden sonra ortaya çıkan siyasi tartışmalara karşın hükûmet üzerindeki denetimini sürdüren Gandhi, Hindistan'ın Üçüncü Dünya'daki önderlik konumunu güçlendirmeye çalıştı. Aynı dönemde içeride Hindistan'ın siyasi bütünlüğüne yönelik ayaklanmalar ve şiddet eylemleriyle karşı karşıya kaldı. Bazı eyaletler merkezi yönetim karşısında yetkilerini artırmaya çalışırken, başta Sihler olmak üzere çeşitli gruplar da özerklik elde etme amacıyla şiddete başvurmaya başladı. Hindistan birliklerinin Haziran 1984'te Sihlerin kutsal tapınağı olan Amritsar'daki Altın Tapınak'a (Harimandir) saldırmasıyla karışıklıklar doruğuna çıktı. Bu saldırı sırasında 500'e yakın Sih yaşamını yitirdi.

Bu olaydan beş ay sonra başbakanlık konutunun bahçesinde, kişisel koruması olan iki Sih'in açtığı yaylım ateşiyle vurularak öldürüldü. Ölümünden sonra oğlu Rajiv Gandhi başbakan olmuştur. Rajiv'in 1991'de suikasta kurban gitmesi üzerine parti yönetimini gelini Sonya Gandhi üstlenmiştir.

Kaynakça