Betimsel istatistik

Betimsel istatistik veya betimsel sayımlama istatistik bilim alanında üç temel kısmından biridir. Sayısal verilerinin derlenmesi, toplanması, özetlenmesi ve analiz edinilmesi ile ilgili istatistiktir.

Betimsel istatistiğin çıkarımsal istatistikten veya daha uygun terimle endüktif istatistikten ana farkı betimsel istatistiğin hedefinin kantitatif sayı değerleri veya sayım veya sıralama değerleri halinde olan^[1] bir veri setini kantitatif veya grafik şekilde ifade edip özetlemek olması ve çıkarımsal istatistik gibi bu verilerin temsil ettiği kabul edilen istatistiksel anakütle karakteri hakkında kestirim veya hipotez sınaması için analitik ifadeleri elde etme hedefi olmamasıdır.

Kantitatif verilerin analizi esas sonuçlarını endüktif istatistik analizleri kullanarak elde etmeye hedefli bir çalışma olsa bile, bunun yanında formel analize destek sağlamak için mutlaka betimsel istatistik araçlarının kullanılması gerekmektedir. Örneğin konuları insan davranışları olan bir formel istatistiksel analiz kapsayan bir çalışma tipik olarak tüm kapsamlı örneklem büyüklüğü, önemli alt grupların örneklem büyüklüğü, (ortalama yaş, veri konusu olarak ele alınan kişilerin erkek/kadın oranları gibi) değişik demografik, sosyal veya kliniksel karakterleri de kapsayan tablolarla birlikte verilir.

Betimsel istatistik için örnekler

Birçok istatistiksel araç hem bir betimsel istatistik hem de endüktif analiz aracı olarak kullanılabilmektedir. Örneğin, her ilköğretim okulunda yapılabilen okuma yaşını tespit etmek için verilen test sonuçları tek bir öğrenci veya tek bir sınıf hatta tek bir okulun öğrencileri için tipik test notu olarak ele alınabilir ve bu sonuçların orta konum notası ve yayılmaları hakkında bilgi temin etmek için betimsel istatistikler hazırlanıp kullanılır. Ama bu sonuçları değişik sınıfları karşılaştırmak veya değişik zamanlarda yapılan benzer testlere göre gelişmeyi incelemek istersek o zaman yaptığımız istatistiksel uğraşımız betimsel istatistik değil endüktif çıkarımsal istatistik analiz olur.

Betimsel istatistik araçlarının basit örnekleri şöyle verilebilir:

• Tablolar
  • Sıklık sayımı tablosu
  • Sıklık dağılımı tablosu
  • Çok sayılı özetleme tabloları
  • İki-yönlü sınıflandırma tablosu
  • Çoklu-yönlü sınıflandırma tabloları
• Grafiksel betimsel istatistik araçları
  • Çubuk grafiği
  • Kutu grafiği
  • Gövde-yaprak gösterimi
  • Histogram
  • Serpme grafiği
  • Q-Q tablosu

İstatistiksel göstergeler

Rassal değişkeni tanımlamanın iki ana biçimi vardır: Birikimli dağılım fonksiyonu ve Olasılık yoğunluk fonksiyonu (biri diferansiyel, diğeri integraldir). İstatistiksel göstergeler, bazı popülasyon parametrelerinin bir tahmini olan bir gözlem örneğinden hesaplanan özet değerlerdir.

Genel olarak, İstatistiksel göstergeler üç kategoriye ayrılır:

1. Merkezsel Konum göstergeler
   1. Ortalama
   2. Beklenen değer
   3. Medyan, aykırı değerler den kurtulmak için bir araç
   4. Mod

1. İstatistiksel yayılma ve sapma (şekil göstergeler)
   1. Açıklık
   2. Standart sapma, varyans ve varyasyon katsayısı
   3. Varyasyon katsayısı
   4. Çeyrekler açıklığı
   5. Kesirlilikler (kantil): Ondabirlik, Dörttebirlik, Yüzdebirlik.

1. Dağılım şekli
   1. Çarpıklık ölçüsü
   2. Basıklık
   3. Moment (matematik)
   4. Varyans

İkili veya çokluklu bağımlılık ilişkileri Korelasyon ve Regresyon analizi'nde öğrenilir.

Ayrıca bakınız

• İstatistik
• Ortalama
• Açıklayıcı veri analizi
• Çıkarımsal istatistik
• Veri madenciliği

Kaynakça

• Spiegel, Murray R ve Stephens, Larry J. (Tr.Çev.: Çelebioğlu, Salih) (2013) İstatistik, İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık ISBN 9786051337043

Dış bağlantılar

• Pitsburgh Üniversitesi "Betimsel İstatistik" ders notları: [1]31 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişme:24.4.2010)
• Sosyal araştırma metotları için "betimsel istatistik" notları: [2]5 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişme: 24.4.2010)