Kasım Hanlığı

Касыйм ханлыгы, Qasím xanlığı Касимовское ханство Kasım Hanlığı
1452-1681
Başkent	Kasimov
Yaygın dil(ler)	Tatarca
Hükûmet	Monarşi
Han
• 1452-1468 Kasım Han • 1679-1681 Fatıma Sultan
Tarihçe
• Kuruluşu 1452 • Dağılışı 1681
Öncüller Ardıllar Kazan Hanlığı Rusya Çarlığı

Makale serilerinden
Türk tarihi
İlk Çağ • Büyük Hun İmparatorluğu (İÖ 220-İS 92) • Batı Hiung-nu (İÖ 56-36) • Kuzey Hiung-nu (48-156) • Güney Hiung-nu (48-216) • Siyenpi İmparatorluğu (93-234) • Avrupa Hun İmparatorluğu (352-469) • Sabar Hanlığı (5. yy-6. yy)
Orta Çağ • Ak Hun İmparatorluğu (420-670) • Göktürk Kağanlığı (552-744)   • Doğu Göktürk (583-630)   • Batı Göktürk (583-659)   • İkinci Göktürk (681-744) • Avar Kağanlığı (562-803) • Seyanto Hanlığı (628-647) • Hazar Kağanlığı (630-1048) • Büyük Bulgar Hanlığı (632-668) • İdil Bulgarları (7. yy-1240'lar) • Kangar Birliği (659-750) • Birinci Bulgar İmparatorluğu (681-1018) • Uygur Kağanlığı (742-840)   • Kansu Uygur (848-1036)   • Karahoca Uygur (991-1209) • Karluk Hanlığı (743-1220) • Oğuz Yabguluğu (750-1055) • Karluk Yabgu Devleti (756-940) • Şirvanşahlar Devleti (799-1539) • Karahanlılar (840-1212)   • Doğu Karahanlılar (1032-1210)   • Batı Karahanlılar (1041-1212) • Peçenek Hanlığı (860-1091) • Tolunoğulları (868-905) • Akşitler (935-969) • Gazne Devleti (961-1186) • Büyük Selçuklu İmparatorluğu (1040-1157)   • Türkiye Selçuklu (1077-1308)   • Kirman Selçuklu (1092-1187)   • Suriye Selçuklu (1092-1117)   • Irak Selçuklu (1118-1194) • Mengüçlü (1072-1277) • Harezmşahlar İmparatorluğu (1077-1231) • Danişmendliler (1080-1178) • Çaka Bey (1081-1098) • Çubukoğulları (1085-1092) • Dilmaçoğulları (1085-1192) • Saltuklu Beyliği (1092-1202) • İnaloğulları (1098-1183) • Ahlatşahlar (1100-1207) • Artuklu Beyliği (1102-1408) • Böriler (1104-1154) • Zengiler (1127-1250) • İldenizliler (1142-1225) • Erbil Beyliği (1146-1232) • Salgurlular (1148-1286) • Eyyûbîler (1171-1348) • Cengiz İmparatorluğu (1206-1368) • Delhi Sultanlığı (1206-1527) • Çobanoğulları (1227-1309) • Çağatay Hanlığı (1227-1347)   • Doğu Çağatay Hanlığı (1347-1680)   • Batı Çağatay Hanlığı • Altın Orda Devleti (1242-1502) • Memlûk Sultanlığı (1250-1517) • Karamanoğulları (1256-1483) • İnançoğulları (1261-1368) • Sâhib Ataoğulları (1275-1342) • Pervaneoğulları (1277-1322) • Eşrefoğulları (1280-1326) • Menteşe Beyliği (1280-1424) • Karesi Beyliği (1297-1360) • Candaroğulları (1299-1462) • Osmanlı İmparatorluğu (1299-1922) • Germiyanoğulları (1300-1423) • Hamitoğulları (1301-1423) • Saruhanoğulları (1302-1410) • Taceddinoğulları (1303-1415) • Aydınoğulları (1308-1426) • Tekeoğulları (1321-1390) • Ramazanoğulları (1325-1608) • Eretna (1335-1381) • Dulkadiroğulları (1339-1521) • Taşanoğulları (1350-1398) • Sufi Devleti (1361-1379) • Timur İmparatorluğu (1370-1507) • Akkoyunlular (1378-1508) • Erzincan Beyliği (1379-1410) • Karakoyunlular (1380-1469) • Kadı Burhâneddin Devleti (1381-1398) • Malva Sultanlığı (1392-1562) • Nogay Ordası (1398-1642) • Şeybani Hanlığı (1428-1599) • Kazan Hanlığı (1438-1552) • Kırım Hanlığı (1441-1783) • Astrahan Hanlığı (1446-1556) • Kasım Hanlığı (1452-1681)
Yeni Çağ • Sibir Hanlığı (1464-1598) • Kazak Hanlığı (1465-1729) • Buhara Hanlığı (1500-1785) • Safevî Devleti (1501-1736) • Yarkand Hanlığı (1514-1680) • Hive Hanlığı (1515-1920) • Kutbşah Devleti (1518-1687) • Babür İmparatorluğu (1526-1858) • Bakü Hanlığı (1718-1806) • Afşar İmparatorluğu (1736-1796) • Hokand Hanlığı (1740-1876) • Revan Hanlığı (1747-1828) • Buhara Emirliği (1785-1920)
Yakın Çağ • Kaçar İmparatorluğu (1794-1925) • Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti (1913) • Türkistan Millî Özerk Hükûmeti (1917-1918) • Aras Türk Cumhuriyeti (1918-1919) • İdil Ural Devleti (1918-1919) • Alaş Orda (1917-1920) • Kırım Halk Cumhuriyeti (1917-1918) • Azerbaycan DC (1918-1921) • Güneybatı Kafkas Geçici Milli Hükümeti (1918-1919) • Azadistan (1919-1920) • Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925) • Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925) • Tıva Halk Cumhuriyeti (1921-1944) • Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti (1932-1934) • Hatay Devleti (1938-1939) • Doğu Türkistan Cumhuriyeti (1944-1949) • Azerbaycan Millî Hükûmeti (1945-1946) • Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi (1964-1974) • Özerk Kıbrıs Türk Yönetimi (1974-1975) • Kıbrıs Türk Federe Devleti (1975-1983) • Türkiye • Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti • Kırgızistan • Özbekistan • Azerbaycan • Kazakistan • Türkmenistan Tarihi Türk devletleri listesi   • Tarihî ve çağdaş Türk devletleri   • Türk tarihi edebiyatı'
g t d

Kasım Hanlığı (Tatarca: Qasím xanlığı/Касыйм ханлыгы, Qasím patşalığı/Касыйм патшалыгы, Rusça: Касимовское ханство / Kasimov Hanlığı, Касимовское царство / Kasimov Çarlığı; 1452-1681), Oka Nehri'nın kuzey kıyısında Ryazan kenti yakınında bugünkü Kasimov'da Kasım Han tarafından kurulmuş Tatar hanlığı.^[1] Hanlık adını, ilk hanı olan Kasım Han'dan almıştır.^[2]

Altın Orda eski başkanı Uluğ Muhammed, 1436’da tahtından indirildikten sonra 1437’de Kazan Hanlığı'nı kurdu. 1445’te, Moskova Knezi II. Vasili ile yaptığı savaşı kazanarak, onu esir almış ve yapılan antlaşma ile Kasım, Yılatom, Şatsk ve Temnik illerini içine alan bölgenin verilmesi koşuluyla prensi serbest bıraktı.

Fakat güçlü hükümdar Uluğ Muhammed Han'ın, kısa bir süre sonra ölümü, oğulları arasında taht kavgalarına yol açtı.

Fırsatı değerlendiren Moskova Büyük Knezi, Kasım Han'ı destekledi. Rus yardımcı güçleriyle desteklenen Kasım Han, kardeşi İbrahim’e karşı harekete geçti ama başarı kazanamayarak geri döndü. Bu olaydan sonra, Kasım Moskova Knezliğine sığınmak zorunda kalmış ve 1452'de Moskova Kasım'a söz konusu bölgeyi vererek Kasım Hanlığını kurdurmuştur. Moskova Knezleri, Moskova knezliği ile Kazan Hanlığı arasında tampon bölgesini oluşturan Kasım Hanlığı'nı Kazan Hanlığı'nı karıştırmak için bir âlet olarak kullanmıştır.

Kasım'ın oğlu Daniyal'ın ölümünden sonra hanlığına Kırım Hanlığı ve Astrahan Hanlığı sülalesinden getirilmiştir. Ancak, hiçbiri, Rusların denetiminden çıkamadı.

1574'te Moskova Büyük Knezi IV. İvan Büyük Knezliğinden çekilerek Kasım Hanlarından Simeon Bekbulatoviç (Симеон Бекбулатович)i Büyük Knezi tahtına oturtturarak Simeon'u "Bütün Rusi'nin Knezi" unvanı vermiştir. Ancak 1575'te Simeon Knezliğini IV. İvan'a geri vermiştir.

Rusların çeşitli bölgelere düzenledikleri seferlere, Kasım Hanları da iştirak ettiler. Gittikçe zayıflayıp benliğini kaybeden Kasım Hanlığı, 1681 yılında tamamen ortadan kaldırıldı.

Kasım halkı arasında kalan müslümanlar, daha sonra İslam illerine göçtüler. Bir kısmı ise orada kaldı. Devletin merkezi olan Kasım şehri, Oka Nehrinin sol sahili yamacında Oka’ya dökülen iki küçük derenin arasında kurulmuştu. Kasım Han, burada bir cami yaptırdı. Yıkılıp dökülen bu caminin yerine, 1768 senesinde iki katlı başka bir cami yapıldı. Eski minaresi ise ayakta kalmıştır. Hanlık döneminde yapılmış birçok eser, Ruslar tarafından yakılıp yıkıldı.

Ayrıca bakınız

• Kasım Hanları Listesi

Kaynakça