1713

Godina 1713 (MDCCXIII) bila je redovna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u srijedu po 11 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).

Događaji

• 1. 2. - Benderska čarka (kalabalık): Turci napali logor švedskog kralja Karla XII u Benderiju.
• 25. 2. - Friedrich Wilhelm I. je novi kralj u Pruskoj i elektor Brandenburga (do 1740).
• 23. 3. - Tuskarorski rat: karolinska milicija zauzela Fort Neoheroka-u čime je slomljena snaga Tuscarora Indijanaca; plemena Machapunga i Coree se bore još neko vreme.

• 27. 3. - 11. 4. - Ugovor iz Utrechta: niz sporazuma između Francuske i Španije s jedne te Britanije, Savoje, Portugala i Ujedinjenih Provincija (Holandije) s druge strane.
  • Filip V, unuk Luja XIV, priznat za kralja Španije ali mora se odreći imperije u Evropi.
  • Engleska dobija deo francuskih poseda u dan. Kanadi. a od Španaca potvrđen Gibraltar i Menorka.
  • Austrija dobija južnu Nizozemsku, Sardiniju i vlast nad Lombardijom i Napuljem.
  • Savoja dobila Siciliju i Nicu.
• 27. 3. - Tolminski seljački ustanak u današnjoj Sloveniji (ugušen nekoliko mjeseci kasnije intervencijom krajiških trupa).
• 14. 4. - Premijera Addisonovog komada Cato, a Tragedy, politički uticajnog u Engleskoj i Americi.
• 19. 4. - Pragmatička sankcija cara Karla VI. po kojoj žene mogu nasljeđivati prijestolje, ali drugi to ne priznaju (→ Marija Terezija, Rat za austrijsko nasleđe). Hrvatski sabor je to priznao još prošle godine a Ugarski tek 1723.
• 17. 5. (6. 5. po j.k.) - Vikentije Popović-Hadžilavić je novi karlovački mitropolit, čije je sedište preneseno iz manastira Krušedol (služi do 1725).
  • Sabor predložio da se odredi stalna novčana pomoć Pećkoj patrijaršiji, ali carski činovnici ne dozvoljavaju da novac ide u Tursku^[1]. Za episkopa gornjokarlovačkog izabran Danilo Ljubotina^[2].
  • Podeljeno područje umrlog episkopa Ljubojevića, Lika i Banija - Dionisije Ugarković (Kostajnička eparhija, do 1716, stanuje u Komogovini) i Danilo Ljubotina (gornjokarlovačka, do 1721, stanuje u Gomirju). Istovremeno se nameće unijatski vladika Rafailo Marković.^[3]
• maj - Ratni savet u Gracu traži od Ratnog saveta u Beču vojnu pomoć "radi iskorenjivanja šizmatičke sekte i usađivanja prave katoličke vere" u Lici i Krbavi. Novi episkopi, Ugarković i Ljubotina, su ipak dobili potvrdu od dvora^[3]
• 21. 5. - Veliki severni rat: ruska eskadra Fjodora Apraksina se iskrcala pred Helsinkijem - Šveđani u povlačenju zapalili grad.
• 22. 5. - Vicko Zmajević imenovan za zadarskog nadbiskupa (takođe je i apostolski povjerenik za Albaniju, Bugarsku, Makedoniju i Srbiju).
• 23. 6. - Francuskim stanovnicima Akadije dato godinu dana da oglase lojalnost Britaniji ili da napuste Novu Škotsku.
• 24. 6. - Jedrenski mir potvrđuje Mirovni ugovor iz Pruta (1711) između Ruskog i Osmanskog carstva.
• 13. 7. - Ugovor iz Portsmoutha okončava Rat kraljice Ane, severnoamerički teatar Rata za špansko nasleđe.
• 26. 7. - Uvedeni redovnici u kapucinski samostan sv. Josipa u Karlobagu.^[4]
• 2. 8. i 8. 10. - Car Karlo VI potvrđuje privilegije Srbima^[5]; ovo je tražio mitropolit Vikentije, a car je zabrinut zbog ratobornosti Turaka i nezadovoljan držanjem ugarskog plemstva po pitanju Pragmatičke sankcije^[6].
• 19. 9. - Švedski garnizon u Štetinu kapitulirao Rusima generala Menšikova.

Kroz godinu

• Izgrađena Dubrovačka katedrala.
• Mojsije Petrović (i formalno?) na čelu Beogradske mitropolije.
• Joanikije Vladisavljević na čelu Eparhije temišvarske nakon Konstantina Grka.
• Crkveno pojanje kod Srba na crkvenoslovenskom jeziku^[7].
• Četnička aktivnost Crnogoraca "na svima stranama" (Boka, Dubrovnik, Hercegovina^[8]), nakon prošlogodišnje turske pljačke Cetinja^[9] (Ahmed-paša srušio manastir^[10]); u ovo vreme su mogle nastati pesme "Ibraim-Paša i Velestovci" i "Udar na Vuka Mandušića"^[11]. Dogodine će zato biti poslata turska ekspedicija.
• Zbog odluke i popisivanju stanovništva pobunila se hrvatska sela Brušani i Oštarije, mešovito Smiljani i srpsko Bunić^[12].
• Izumrla muška loza hrvatske obitelji Budački.
• Kruševski pomenik, između ostalog prvi put se pominje selo Bežanija kod Zemuna, naseljeno 1512.
• Vučitrnski alajbeg Mustafa, koji stoluje u Prištini, krenuo sa do 800 Arbanasa protiv skopskog nazira Džin Ali-paše - protiv njega se upućuju i žalbe za nasilje nad rajom, kao i da je dozvolio skrnavljenje Muratovog turbeta, zbog čega je oteran s položaja.^[13]
• Bula Unigenitus pape Klementa XI. protiv jansenizma.
• Hans Carl von Carlowitz se svojim delom Sylvicultura oeconomica, oder haußwirthliche Nachricht und Naturmäßige Anweisung zur wilden Baum-Zucht smatra začetnikom održivog šumarstva.
• Charles-Irénée Castel de Saint-Pierre izlaže Projet de paix perpétuelle u kojem predlaže međunarodni sud i savez država.
• Kuga u Beču.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1713.

• 23. 9. - Ferdinand VI, kralj Španije, († 1759)
• 5. 10. - Denis Diderot, francuski filozof, pisac, Enciklopedista († 1784)
• 24. 11. - Laurence Sterne, engleski pisac i anglikanski svećenik irskog porijekla.
• Jovan Horvat, vođa seobe Srba u Rusiju

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1713.

• 8. 1. - Arcangelo Corelli, italijanski violinista i kompozitor (* 1653)
• 20. 1. - Pavao Ritter Vitezović, hrvatski latinista, književnik, povjesničar, jezikoslovac i nakladnik.
• 2. 2. - Marko Mesić, svećenik i ratnik (* 1640)
• 25. 2. - Friedrich I., kralj u Pruskoj i markgrof Brandenburga (* 1657)
• 17. 3. - Juraj Jánošík, slovački drumski razbojnik (* 1688)
• 18. 10. - Tripo Kokolja, slikar (* 1661)

Reference

Literatura

• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga prvi tom, SKZ Beograd 1986 (IV-1)

Vanjske poveznice

1713 na Wikimedijinoj ostavi